Türkiye ve dünyada nefesler tutuldu... Saatler kaldı! 400 ajan ile kuş uçurtulmuyor
.
Keskin nişancılar yerleştirildi, sokaklar kapatıldı. Televizyonlar canlı yayına geçerken, gazeteler 'Erdoğan'la satranç!', 'İki tercümanla ve bir küçük sepet' başlıklarını kullandı.
Türkiye ve dünyanın haftalardır beklediği gün geldi çattı, TSİ 18.00'de başlayacak randevuya saatler kala ilk fotoğraflar arka arkaya gelirken bütün gözler tek bir noktaya çevrildi. Joe Biden'ın başkan seçildikten sonra katılacağı ilk NATO zirvesi, Belçika'nın başkenti Brüksel'de başlıyor. İttifaka üye 30 ülkenin liderleri Belçika'nın başkenti Brüksel'de bir araya geliyor.
G7 zirvesi için Avrupa turunun ilk ayağında İngiltere'ye giden Biden, Brüksel'e Pazar günü akşamüstü iniş yaptı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bir gün önceden zirveye gitmeyi tercih eden liderler arasında.
SOKAKLAR VE TERASLAR KAPATILDI
Olağanüstü önlemlerin alındığı Brüksel'de kuş uçurtulmuyor, sokaklar ve teraslar kapatıldı hatta kanalizasyon kapakları bile mühürlendi. ABD, 400 CIA ve FBI ajanıyla Brüksel'e çıkarma yaptı.
Biden'ı taşıyan Air Force One uçağının Brüksel'deki askeri havalimanına indiği sırada, çevrede konuşlanmış keskin nişancılar, uluslararası haber ajansları tarafından fotoğraflandı.
10 YILLIK YOL HARİTASI
Yaklaşık 1,5 yıl sonra düzenlenen ilk NATO zirvesinin ana gündemi, bir askeri süper güç olma yolunda ilerleyen Çin ile ittifakın karşısında kurulduğu Rusya. Ayrıca, reform planı da masaya gelecek.
ABD'nin bir önceki başkanı Donald Trump döneminde fazlasıyla gergin geçen NATO zirvesinin ardından bu kez ittifakın Batı Avrupalı üyeleri için daha ılımlı bir atmosfer söz konusu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirve öncesinde kameraların karşısına geçti ve Brüksel'den verilecek en büyük mesajın değişime adaptasyon olduğunu söyledi. Stoltenberg ayrıca, ABD Başkanı Biden'ın ittifaka bağlılığını övdü.
İLK YÜZ YÜZE GÖRÜŞME
NATO'nun gelecek 10 yılına yön verecek yol haritasının çıkarılacağı zirveye, ikili görüşmeler damgasını vuracak. Türkiye, akşamüstü saat 18.00'de gerçekleşecek Erdoğan-Biden randevusunu bekliyor.
İlk kez yüz yüze görüşecek liderlerin ajandalarında çok fazla başlık var. Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, F-35, S-400, Afganistan gibi konuların görüşüleceği randevunun ardından resmi açıklama yapılacak.
YUNANİSTAN'DA MANŞETLER
TÜRKİYE Cumhurbaşkanı Erdoğan, gün içinde Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'le de yüz yüze görüşecek. Yunan medyası, iki liderin bir araya gelişini beklendiği gibi manşetten veriyor.
Yunan Başbakan Miçotakis, Brüksel'e gitmeden önce Ankara'ya ılımlı mesajlar verdi. Türkiye ile pozitif bir gündeme açık olduklarını vurgulayan Yunan lider, en önemli sorun olarak deniz yetki sınırlarının belirlenmesini gösterdi.
France 24 kanalına konuşan Miçotakis, "Büyük görüş ayrılıklarımızın bulunduğu sır değil. Ancak Türkiye ile yan yana yaşayacağız. Gerginliği tırmandırma yoluna başvurmadan, medeni bir şekilde görüşmeye devam edebilmemiz için bir yol bulmalıyız" dedi.
CNN Yunanistan, 'Atina'nın amaçları, ajanda ve müttefiklere mesajlar' başlığıyla yayınladığı analizde, Yunanistan'ın kapalı kapılar arkasında Türkiye lideri Erdoğan'ın halihazırdaki ivmeyi sürdürmesini arzuladığı aktarıldı.
Kritik randevuyu manşetinden aktaran Kathimerini gazetesi ise, 'İki tercüman ile ve küçük sepet' başlığını kullandı, liderlerin son dönemde düşen gerilimin aynı yönde devam etmesinin yolunu arayacağını yazdı.
'Erdoğan'la satranç: Atina ne bekliyor?' diyen To Vima gazetesi ise Türk ve Yunan liderlerin ortak bir zemin arayacağını, Atina'nın Ege ve Doğu Akdeniz'deki sükunetin sürmesini beklediğini kaydetti.
Putin'e daha açık olunmalı
Peki NATO zirvesinde başka hangi konular masada olacak? NATO, Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesine ve Ukrayna'daki çatışmalara yeni bir konsept ile tepki koyamadı. Doğulu müttefikler kendilerini tehdit altında hissedince NATO çok sayıda askerin hızlı bir şekilde intikal ettirilmesi konusunda yeteneğini geliştirdi.
Biden'ın çarşamba günü Cenevre'de Vladimir Putin ile ilk kez bir araya gelmeden önce NATO Zirve deklarasyonunda, Rusya ile ilgili izlenecek yol hakkında net bir açıklama yapması bekleniyor.
Uzay saldırılarında ne yapılacak?
NATO üyeleri 2019 yılında uzayı, kara, hava, deniz ve siber bölgelerle birlikte askeri ittifakın beşinci operasyonel alanı haline getirmeye karar vermişti. Ancak NATO'nun faaliyet alanları arasında uzayın da bulunup bulunmadığı henüz netlik kazanmış değil.
Zirvede, örneğin iletişim için önemli olan uydulara yönelik ağır saldırılar söz konusu olduğunda izlenecek yolun açıklığa kavuşturulması bekleniyor.
Yeni silah sistemlerinde rekabet
NATO özerk silahlar, yapay zekâ veya giderek daha karmaşık hale gelen siber saldırılar karşısında teknolojik olarak seviyesini yüksek tutmaya kararlı. Bu nedenle zirvede, yeni kurulan şirketler (start up), sanayi grupları ve üniversiteler arasında, silahlanma konusundaki iş birliğini teşvik etmek için bir teknoloji merkezi kurulması konusu da gündeme gelecek. Üye devletlerin söz konusu merkeze, NATO İnovasyon Fonu aracılığıyla ekonomik destek sağlaması öngörülüyor.
Yüksek savunma harcamaları tartışması sürüyor
Trump yönetimi sırasında ana tartışma konusu, yüksek savunma harcamalarıydı. Bu konu kapanmış değil. NATO verilerine göre, 30 üyeden sadece 10'u, 2021'de savunma bütçelerinin yüzde 2'si kadar olan bir meblağı NATO'ya aktardı. Bunu yerine getirmeyen Almanya ve diğer ülkeler, önümüzdeki yıllarda Washington'dan Trump dönemindeki kadar olmasa da bir baskı görebilir.
Finansman tartışmaları
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, reform sürecinde NATO misyonlarının ortak finansmanının da artırılmasını hedefliyor. NATO üyeleri, 2,5 milyar euroluk toplam bütçe için yıllık savunma harcamalarının yüzde 0,3'ünü ödüyorlar. Stoltenberg'in meblağı iki katına çıkarma önerisi ise Fransa'nın itirazı nedeniyle gerçekleşmedi.
Çin'e gözden geçirilmiş stratejik yaklaşım
Çin'le ilgili stratejik konsept 2010 yılına dayanıyor ve yeni zorluklara cevap verebilmesi için güncellenmesi gerekiyor. Bu kapsamda Çin'in artan askeri gücünün de ele alınması tartışılıyor. Ancak NATO müttefiklerinin çoğu bu konudan Washington kadar endişeli değil. NATO'nun gelecekte bölgede askeri olarak sınırlı bir varlığa sahip olmaya devam edeceği ise aşikâr. Stratejik yaklaşımın 2022'deki NATO Zirvesi'ne kadar gözden geçirilmesi bekleniyor.
Öte yandan Alman basın ajansı dpa, NATO'nun ilk kez Çin'e uluslararası yükümlülüklerine uyma ve sorumluluklarına göre hareket etme çağrısı yapacağını duyurdu. Ajansın geçtiği habere göre Pekin Hükümeti ayrıca nükleer faaliyetleri konusunda şeffaf olmaya ve güven artırıcı girişimlerde bulunmaya teşvik edilecek. Haberde aynı zamanda, NATO'nun mümkün olan her alanda Çin ile yapıcı bir diyalog sürdürmeyi planladığı ve iklim değişikliği gibi alanlarda iş birliğine açık olduğu da belirtildi