Fiyatlar artıyor, yarım asırlık rekor kırıldı! Yeni kriz kapıda: Erişim daha da zorlaşacak
Kakao fiyatları uzun süredir yaşanan rekolte kayıpları yüzünden hızla seyrettiği yukarı yönlü gidişten vazgeçmiyor. Kısa sürede fiyatını ikiye katlayan kakao, aynı zamanda gıda üreticilerinin de girdi maliyetlerinde ani bir şok etkisi yarattı. Eğer yeni hasat döneminde beklenen katkı sağlanamazsa çikolata başta olmak üzere pek çok ürün için hem yüksek fiyatlar hem de tedarik sorunu kaçınılmaz olacak.
Dünyanın şekeri önümüzdeki günlerde biraz düşebilir. Bunun nedeni ise küresel kakao çekirdeği arzındaki azalış. Son 3 yıldır en büyük kakao çekirdeği üreticilerinden olan Gana, Fildişi Sahili ve Ekvador’da ciddi rekolte kayıpları yaşanıyor. Rekolte düşerken kakao fiyatları da hızla yukarı doğru tırmanıyor.
TARİHİ REKOR GELDİ
Trading Ecomomics verilerine göre 2024’ün başından itibaren yüzde 99.24 fiyat artışı yaşayan kakao fiyatları bu hafta 8 bin 493 doları görerek tarihi rekorunu kırdı. Fiyatlar karşısında Gana ve Fildişi Sahilleri başta olmak üzere çok sayıda üretici ülkedeki fabrikalar çekirdek temin etmekte zorlandığı için ya üretimini bitirdi ya da üretime ara verdi.
Hürriyet'te yer alan habere göre; batı Afrika’daki kakao fabrikalarının üretimde kesintiye gitmesi ise uluslararası piyasalarda paniğe neden oldu. Çünkü, çikolata üreticileri bu tesislere ihtiyaç duyuyor. Arz tarafında yaşanan bu gelişmelere paralel olarak da çikolata fiyatlarında önümüzdeki dönemde daha zamlı etiketler tüketicinin karşısına çıkabilir.
ÇİKOLATAYI ETKİLİYOR
Uluslararası Kakao Örgütü yılın başında, dünyada iki yıldır devam eden kakao çekirdeği kıtlığının 2024’te de devam edeceğini ve bunun fiyatları etkileyeceğini bildirmişti. Popüler çikolata markaları olan Hershey ve Cadbury de çikolata sektöründeki ek fiyat artışlarının sorumlusu olarak kakao maliyetlerini işaret etti.
‘FİYATLARA ACİL TEDARİK ETKİSİ’
-KAKAODAKİ rekolte düşüşlerinin altını çizen İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Başkanı Kazım Taycı, “3 yıllık düşüş süreci stokların da erimesine neden oldu” dedi. Kakao çekirdeği miktarının toplam ihtiyacın 550 bin ton kadar altında olduğunu belirten Taycı, “İklim krizi bunda çok etkili olsa da artan maliyetler yüzünden köylülerin kakao ağaçlarına iyi bakamaması rekoltenin düşmesine neden oluyor.
Kakao yağı ve kakao tozu fiyatları artış gösterirken mal ihtiyacı olup da alamayan ve kullanıcıların hararetle mala yönelmeleri, açıkta bulunanları acil tedarik peşine koşmaları son 2 aylık süreçte fiyatların daha da hızla artmasına neden oldu” dedi.
ERİŞİM DAHA DA ZORLAŞACAK
-KAKAO üretiminde gözler yeni hasatlara çevrildi. İHBİR Başkanı Kazım Taycı, “Nisan hasadında mahsul beklenenden az olacak. Haziranda rekolte toparlamazsa kakao borsasında düşüşün gerçekleşmesi zor. Artan fiyatlara rağmen ülkemizde kakao yağı ve kakao tozuna erişimde şu aşamada bir sorun yok. Ancak yeni hasat kötü olursa ürünlere erişimimiz daha da zorlaşacak” ifadelerini kullandı.
YARIM ASIRLIK REKOR GELDİ
-Şubat başında bir ton kakao çekirdeğinin fiyatı 1977’den bu yana ilk kez 5 bin doları bulurken, bir haftadan kısa bir süre sonra fiyatlar 47 yıl önceki rekoru aşarak ton başına 5.5 bin dolara yükselmişti. Son veriler, Fildişi Sahili çiftçilerinin 1 Ekim’den 10 Mart’a kadar limanlara 1.22 milyon ton kakao sevk ettiğini gösterdi; bu, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29 düşüş demek.
UZUN VADELİ ÇÖZÜM ARAYIŞINDALAR
-Mondelēz International Türkiye Genel Müdürü İhsan Karagöz, ise şunları söyledi: “İklimsel nedenlere bağlı beklenmedik bir sorun yaşanıyor. Dünya sürdürülebilir olmayan kakao üretiminin bir bedelini ödüyor. Üretim daha sürdürülebilir yollarla yapılmalıydı.
Aniden karşımıza çıkan bu krizin etkilerini üreticiler iki yıldır yansıtmak zorundaydı. Bundan sonrasını da tahmin etmek zor. Şirketler sorunun bir kısmını uzun vadeli anlaşmalar yaparak aşmaya çalışıyor.”