İşini değiştiren herkes için geçerli! Mektup gelirse şaşırmayın...

Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor. İşini değiştirenler sürpriz yaşayabilir. Milliyet yazarı Prof. Dr. Erol Ulusoy 'İşini değiştirenler dikkat' başlıklı yazısında şunları dile getirdi: Yıllar oldu, kimseden mektup gelmiyor. Ben de kimseye mektup yazmıyorum. Gençliğimi hatırlarım da, “Önce selam eder, ellerinden öperim. Nasılsın? İyi misin? Beni sorarsan ben de çok iyiyim. Geçenlerde rüyamda rahmetli halamı gördüm…” benzeri ifadelerle ne kadar çok mektup yazdık, mektup aldık. Zarfların zamklı kısımlarını, pulları yalayıp yapıştırdık. Postacı yolu gözledik.

Şimdi elektronik posta yolu gözlüyoruz. Bilgisayarı açar açmaz, cep telefonunu alır almaz, e-mail kontrolü yapıyoruz. Ama elektronik postalara, eski mektuplara başlanan ifadelerle başlanmıyor.

İhsan Amca da, “Torumum Berkay’a bir mektup gelmiş” deyince çok heyecanlandım. Ama arkasından hemen “vergi dairesi göndermiş” dediğinde heyecanım bitti. Vergi dairesi, eski mektuplardaki gibi bir girizgahla mektup göndermemiştir elbette.

İhsan Amca, vergi dairesinden gelen yazıyı gösterdi. Yazının konusu, birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi.

Okuyucularımızdan, aynı yıl içerisinde işyeri değiştiren varsa vergi dairesinden böyle bir yazıyı ya aldılar, aya da almak üzereler. İleride işyeri değiştirecek okuyucularımız olursa, onlar da alacak.

Sebebi şu; ücret geliri arttıkça ödenecek gelir vergisi de artmakta.

Grup şirketleri

Bir yılda elde edilen ücretin 18 bin TL’sinin % 15’i, sonraki 40 bin TL’nin % 20’si, sonraki 148 bin TL’nin % 27’si ve üstünün % 35’i gelir vergisi olarak ödenir. Ücretten ödenen gelir vergisini, işveren bu dilimlere göre kesip vergi dairesine öder, çalışan bir vergi beyannamesi vermez.

Ama çalışan yıl içerisinde işyeri değiştirirse, yeni işveren, önceki işverenin ödediği ücreti dikkate almaz. Böylece daha yüksek gelir vergisi diliminden vergi ödenmesi gerekirken, daha düşük ödenmiş olur.

Örneğin, toplam brüt 18 bin TL ücret aldıktan sonra % 15’lik dilimden % 20’lik dilime geçmesi gerekirken, yeni işveren sanki o yıl içinde hiç ücret geliri elde edilmemiş gibi sıfırdan brüt ücret 18 bin TL’ye ulaşıncaya kadar % 15’lik dilimden ücret geliri vergisi keser.

Grup şirketlerinde de zaman zaman işveren değişikliği yapılabilir. Aslında kişi aynı yerde aynı işi, aynı şirket sahibine karşı yapmaya devam eder. Fakat maaşını grup şirketlerinden örneğin Tekstil Pazarlama Şirketinden alırken, Tekstil Üretim Şirketinden almaya başlar.

Tespit edilir

Aman sevgili İhsan Amca, torununa söyle lütfen, böyle bir grup içi şirket değişikliğinde, işyeri aynı, yapılan işi aynı, şirketlerin sahibi aynı, o zaman neden ücret gelir beyannamesi vereyim dememeli. Hele hele grup için yeni şirketten maaş almaya başladığında, sanki yeni işe başlamışlar gibi en düşük gelir vergisi diliminden vergi kesilmişse, vergi dairesi burada bir vergi kaybı olduğunu tespit edecektir.

Nasıl mı? Aynı gruba dahil olan Tekstil Pazarlama Şirketinde 6 ay çalışmış ve aylık 6 bin TL’den toplam bürüt 36 bin TL gelir elde etmiş olsun. Torunun Berkay, ilk üç aylık bürüt geliri için % 15, sonrasındaki 18 bin TL için % 20 gelir vergisi ödeyecektir. Ama o bunu kendisi yapmayacaktır ve hatta bordrosunu incelemezse fark etmeyecektir bile. Çünkü her ne kadar ücret gelir vergisinin yükümlüsü çalışan olsa da sorumlusu işveren olduğundan, vergiyi doğrudan ücretten kesip çalışan adına vergi dairesine yatırır.

Gördüğün gibi sevgili İhsan Amca, aynı işverende çalışırken ücretteki artışlara bağlı ödenecek gelir vergisini vergi dairesine ödemekle sorumlu olan işveren olduğundan, işveren takip edecek, ücret artıp yeni vergi dilimine geçildiğinde, artan vergi diliminden gelir vergisini işveren vergi dairesine yatıracaktır. Beyanname vermeye gerek yok.

Net ücret-brüt ücret önemi

İşyeri değişikliği nedeniyle tahakkuk ettirilen 12 bin TL gelir vergisini ödeyen torunun Berkay, bu vergiyi işvereninden geri alabilir mi? Seni uzun süreden beri tanırım sevgili İhsan Amca, hemen aklına bu soru geldi değil mi?

Yeni işveren ile brüt ücret ödeneceği konusunda anlaşmaya varmışsa, o zaman ödediği gelir vergisi farkını yeni işvereninden isteyemez.

Ama ücretin net ücret olacağı konusunda anlaşmışlarsa, ödediği 12 bin TL ücret gelir vergisini yeni işvereninden isteyebilir.

Neden diye sorarsan, eğer işveren net ücret ödeyecekse, ücret gelir vergisi dilimi kaç olursa olsun, çalışan hep aynı ücreti net olarak alacaktır. Vergi diliminin yükselmesinin sonuçları çalışana ait olmaz.

Bir işveren çalışanına, “Ben sana eski işyerinden daha çok brüt ücret ödeyeceğim” derse, bunun gelir vergisi de işçiye ait olur. “Eski işyerinden biraz daha yüksek ama net ücret ödeyeceğim” derse, bunun vergisi hangi vergi dilimine girerse girsin, işverene ait olur.

Top, Cem Kılıç’ta

Eğer ücretin net mi, brüt mü olduğunu kararlaştırmamışlarsa, ücreti net olduğu varsayılır. Yargıtay da SGK primine esas teşkil edecek ücretin tespitinde, işçiye ödenen ücreti net olarak kabul eder ve SGK primini ona göre hesaplar. İşveren ile çalışanın kararlaştırdığı ücretin net mi brüt mü olduğuna ilişkin açık bir anlaşmaları yoksa, kararlaştırılan ücretin net olduğu kabul edilir. O zaman fazladan çıkacak ücret gelir vergisi de işverenden istenebilir.

Bu durum, yani işverene birdenbire ek vergi yükü gelmesi iş akdinin haklı sebeple feshi gerekçesi olabilir mi? Bence, işçi, yeni işverenine eski işvereninden ne kadar ücret aldığını beyan etmişse, haklı sebep sayılmaz. Şimdi durup dururken, yeni işimizden de olmayalım! En net cevabı Cem Kılıç Hoca verir!

Emekliler çalışmaya başlarsa...

İhsan Amca diyor ki, “Ben emekliyim hocam, ben de çalışmaya başlarsam, yeni işverenden aldığım ücrete emekli aylığım eklenecek mi? Çünkü, emekli aylığım, çalışmaya başladığım işverenden aldığım ücrete eklenirse vergi dilimi değişecek.”

Endişende kesinlikle haklısın İhsan Amca. Ama rahatla. Emekli aylıkları ücret geliri olarak sayılmıyor. Dolayısıyla yıllık emekli aylığın ne kadar olursa olsun, bir işe girersen alacağın ücrete eklenerek gelir vergisi ödemezsin.

Sadece emekli aylığı değil, maluliyet, dul ve yetim aylıkları da ücret sayılmadığından, bu tür aylık alanlar bir işte çalıştıklarında, ücret gelir vergilerini sadece işverenden alacakları ücret üzerinden öderler.

Heyhat, işte önemli bir nokta: Emekliler de bir ücret karşılığı çalışmaya başladıktan sonra işveren değiştirirlerse, eski işverenlerinden aldıkları ücreti yeni işverenlerinden alacakları ücrete ekleyerek vergi dairesine beyanname vermeliler. Yoksa onlar da vergi dairesinden bir mektup alırlar. Tabii ki, selam kelam da olmaz.

Bir yılda işveren değiştiren her fani, vergi dairesinden bu mektubu alacaktır. Yapılacak ilk iş, vergi dairesine her iki işverenden de o yıl elde edilen brüt ücreti ve gelirden indirilecek masraf ve giderleri içeren beyanname vermektir.

29 Ekim yaklaşıyor... Bu vesile ile bize Türkiye Cumhuriyeti’ni armağan eden Büyük Atatürk ve Arkadaşlarını şükranla anarken, Cumhuriyet Bayramınızı kutlarım!