Gazete Vatan Logo

Her gün 4-5 tabak yemeği çöpe atıyoruz

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba geçen hafta israfa dikkat çekti ve acil önlem alınması gerektiğini söyledi, öyle ki ülkemizde tarladan başlayan ve sofraya kadar ulaşan bir israf zinciri var...

Her gün 4-5 tabak yemeği çöpe atıyoruz

Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü (FAO) verilerine göre, dünyada her yıl 1.3 milyar ton gıda çöpe atılıyor. Bu dünya gıda üretiminin 1/3’ü. Üretilen tahılın yüzde 30’u, günlük ürünlerin yüzde 20’si, balık ve deniz ürünlerinin yüzde 35’i, sebze ve meyvelerin yüzde 45’i, etin yüzde 20’si, tohum ve bakliyatın yüzde 45’i israf ediliyor. Gıda israfı demek para, emek ve gıdanın üretildiği enerji, toprak ve su gibi kaynakların israfı anlamına geliyor. İsraf sera gazı emisyonlarını artırıp ve iklim değişikliğine yol açıyor, üretimde kullanılan tüm emeğin de heba edilmesi anlamına geliyor.

Bir litre sütte bir bardak çöpe
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba geçen hafta katıldığı bir toplantıda israfa dikkat çekti ve acil önlem alınması gerektiğini söyledi. Peki Türkiye’de israfın boyutu ne? FAO raporuna göre Türkiye’de tarladan başlayan ve sofraya kadar ulaşan bir israf zinciri var. Süt ve süt ürünlerinde üretiminde israf yüzde 17.1 seviyesinde. Ülkemizde üretilen sütün yüzde 5,1’i çiftlikte üretim safhasında, yüzde 4’ü depolamada, yüzde 3’ü dağıtımda, yüzde 5’i de tüketimde israf ediliyor. Evdeki bir litre sütün bir bardağı çöpe gidiyor.
Buğdayımızı kaybediyoruz
Türkiye’de yıllık üretilen 16,5 milyar liralık buğdayın 1,4 milyar liralık kısmının üretimde ve kullanımda kaybedildi, geçen yıl Türkiye’de 3 milyon 620 bin ton makarnalık, 16 milyon 980 bin ton da ekmeklik buğday üretildiğini kaydeden Bayraktar, “Üretilen buğdayın yüzde 5,5’i üretimde, yüzde 2,8’i kullanımda kaybediliyor. Bu 8-10 milyon nüfuslu bir ülkenin ihtiyacını karşılar” dedi.
2 bin kalori
Peki israfın eve yansıması nasıl? Türkiye’de hane halkı başına günlük 816.4 gram ile 318.8 gram yemek çöpe atılıyor. Bu ortalama 4-5 tabak yemek demek. Çöpe giden yemeklerin kalori miktarı ise günlük almamız gereken kalorinin (2 bin kcal) yüzde 10’una denk.
Ekmekten rekor kırıyoruz
Toprak Mahsülleri Ofisi’nin yaptığı “Türkiye’de Ekmek İsrafı Araştırması” sonuçlarına göre Türkiye’de günde 90,9 milyon adet ekmek üretiliyor ve bu miktarın 86 milyonu günlük tüketiliyor. Gıda israfının en büyük olduğu kalem ise ekmek, her gün 4,9 milyon adet ekmek çöpe atılıyor. Ekmekteki israf oranı üretilen ekmeğin yüzde 5,4’üne denk.. Bu ekmeklerin 3 milyonu tüketiciye ulaşmadan fırınlarda, 1.4 milyonu evlerde ve yaklaşık 500 bini otel ve restoranlarda israf ediliyor. Ekmek israfının ekonomiye maliyeti ise 1.4 trilyon lirayı aşıyor. TMO verilerine göre ekmek israfı önlendiği takdirde, yılda çöpe atılan para ile 360 okul, 954 spor salonu, 84 adet 100 yataklı hastane yapılabilir. Çöpe giden ekmeğin yüzde 50’sini kurtarma şansımız var.
5 köfteden biri
Ette de benzer durum sözkonusu. TUİK’e göre Türkiye’de 2016 yılında toplam 1 milyon 173 bin kilo et üretildi ama üretilen etin yüzde 16.7’si (188 bin kilo) israf edildi. Bu kaybın yüzde 10’u kesimde, yüzde 5’i paketlemede ve yüzde 1’i tüketimde çöpe gidiyor. Bir başka deyişle, bir porsiyon (5 adet) köftenin 1’i israf ediliyor.
Yılda 160 milyon adet yumurta kırıyoruz
Ülkemizde üretilen yumurtaların yüzde 6’sı üretimde, yüzde 1’i depolamada, yüzde 3’ü paketleme ve dağıtımda, yüzde 1’i de tüketimde israf ediliyor. Bu yılda 165 milyon yumurtanın çöpe gitmesi demek.
Denizlerimizde balık yok ama israf çok
Türkiye’de yıllık 672 bin 241 ton balık üretimi yapılırken bu üretimin yüzde 12.5’i israf ediliyor. Bir başka değişle bir kilo balığın 120 gramını ya da 1 lüferi çöpe atıyoruz.
Sebze meyvede yüzde 30’a varan kayıp
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Türkiye’de yaş sebze ve meyvenin tarladan sofraya ulaşıncaya kadar önemli kayıplara uğradığını, yetiştiriciliğin yanı sıra hasat sırasında ve hasat sonrasında kayıplar meydana geldiğini belirtiyor. Özellikle hasat sonrasında taşıma, muhafaza ve pazarlama sırasında yaş sebze ve meyvedeki kayıp oranının yüzde 10-30 değiştiğini kaydeden Bayraktar, geçen yıl itibarıyla üretilen önemli 60 bitkisel ürünün 9,4 milyon tonunun daha nihai tüketiciye ulaşmadan kaybedildiğini tüketici evresinde de israfın yüzde 5 olduğunun altını çizdi.
İsrafı önlemek için yol haritası
FAO gıda israfını önlemek için yol haritasını “İyilik yap gıdayı koru” mottosu ile çiziyor:
Porsiyonları küçültün
Yemeğe başlarken tabağınıza daha küçük bir porsiyon aldığınızdan emin olun. Eğer hala açsanız her zaman gidip daha fazla yemek alabilirsiniz.
Kalan yemekleri sevin
Kalan yemekleri çöpe atmak yerine onları ertesi gün yemek yaparken malzeme olarak kullanın veya aynı şekilde yeniden ısıtıp tüketin. Unutmayın; eğer kalan yemeklerinizi tekrar kullanmak istiyorsanız onları iki saat içinde buzdolabı veya dondurucaya kaldırmanız çok önemli.
Akıllı alışveriş yapın
Çoğu zaman bozulmadan veya çürümeden önce yiyebileceğimizden daha fazla gıda satın alırız. Fazla alışverişten kaçınmak için önceden planlamaya çalışın, bir alışveriş listesi yapın ve alışverişe boş mide ile gitmeyin!
“Çirkin” sebze ve meyveleri satın alın
Birçok dükkan ve çiftçi pazarları düzensiz şekilli sebze ve meyve satışa sunuyor. Halbuki bunlar yemek için görünüşü düzgün sebze ve meyveler kadar iyi. Gıda israfı yapmak istemediğinizi göstermek için “çirkin” görünümlü sebze ve meyveleri alın.

Haberin Devamı