Günde 3 sigara bile damarları bozar, ani kalp krizini tetikler!

Kısa süre önce birkaç günlük bir tatil için Antalya ve İstanbul'a gelen Columbia Üniversitesi Hastanesi'nin kardiyologu, kalp cerrahı Mehmet Öz'le birlikte çalışan ve onun kalp operasyonu yapacağı hastalara hangi tedavinin uygulanacağı kararını veren Dr. Özgen Doğanla stresin, aşk acısının, sigaranın, egzersiz yapmamanın kalp ve genel olarak sağlık üzerindeki etkilerini konuştuk.

Bütün tehlikelerini bile bile Türkiye'de kimse sigarasından vazgeçmiyor. Gençlerde sigara içme yaşı da çok düştü, ne diyorsunuz buna? İki, üç tanenin zararı yok deniyor?
Şöyle, onun yayınlanmış bir çalışması vardır. Light içmekle, az içmekle ve dudak tiryakisi olmakla çok içmek arasındaki ilişki, damar çeperinin fonksiyonunu bozmak açısından çok benzer. Az içmekle çok içmek arasında belki akciğer kanseri açısından fark vardır ama damarı bozması açısından az içmek de zararlı. Aynı zamanda iyi kolestrolü düşürüyor, o da önemli. Böylece iyi kolestrol damar çeperlerinde kalan kötü kolesterolü temizleyemiyor. Kalp krizi için özellikle pıhtılaşma faktörleri açısından, büyük bir risk faktörü. Ani kalp ölümlerini nasıl önlemek lâzım, o çok önemli. Özellikle son zamanlarda birkaç kişi öldü. Aralarında bir milletvekili de vardı...

Tenis oynarken meselâ küt diye gidiyor...
Evet, genellikle bu durumlarda sözkonusu olan damar tıkanmasıdır. Meselâ diyelim ki bir damarda yüzde 75 tıkanıklık var. Bu demektir ki damarın büyük bölümü işlemez vaziyette... O zaman stent takıyoruz.

Sigaradan mı oluyor bu?
Bunlar sigaradan oluyor, kolesterolden oluyor, başka risk faktörlerinden, yüksek tansiyondan oluyor. Damar bu şekilde tıkandığı zaman biz bunlara stent yapıyoruz, by pass yapıyoruz. Yalnız bu lezyonlar esas ani kalp ölümünü yapmayan lezyonlar. Kalp krizlerinin sadece yüzde 14'ü; "yüzde 75'in üstünde tıkanmış lezyonlar"dan oluyor. Diğerlerinin nedeni ise damar çeperlerinde oluşan plâklar. Damara anjiyo yaptığınız zaman o plâk görünmüyor, o darlığı veya çıkıntıyı farkedemiyorsunuz. Buna stent de konmuyor by pass'da yapılmıyor ve normal gözüküyor. Ama bu plâk ani kalp krizi olacağı zaman yırtılıyor. Yırtılma damarın çeperinden kalkıyor ve kanı pıhtılaştırıyor. Kan pıhtısı oluşuyor ve damarı tıkıyor. Kalp kasına da kan gitmediği için elektriksel aktivitesi bozuluyor ve hasta ölüyor.

Yâni normal bakışta ne stente gerek var gibi görünüyor ne de başka bir müdahaleye ama aslında ölüm tehlikesi her an mevcut.
Zaten bunlara stent konulmaz. Anjiyoda da görülmez, normal çıkar.

Ve sigara bunu hızlandırıyor.
Evet, çok hızlandırıyor.

Amerika'da birçok yerde artık içilmiyor, açık alanlarda bile nerdeyse içilmiyor, peki çok fazla azalma oldu mu kalp hastalıklarında?
Onun da bir çalışması var. Ufak bir şehirde veya örneğin Montana'daki bir köyde sigara içilmeyen yerleri 6 ay takip etmişler; evlerde içilmemiş, barlarda içilmemiş ve kalp krizlerinde düşme olmuş, hemen oluyor, yani hemen görüyorsunuz sigarayı bırakmanın neticesini...

Kalp hastalığı birinci sırada!

Artık insanlar kanserden o kadar korkmaz oldular, yani kansere, akciğer kanserine de çare bulunuyor deniyor, eskisi kadar korkutucu değil, tedavisi var diyorlar. Ama demek ki aslında akciğer kanserinden olmazsa kalpten
gidilebiliyor...
Zaten kalp hastalığı birinci şurada. Akciğer kanserine gelene kadar kalp hastalığından ölüyor kişi. 2 ya da üç insandan biri kalp hastalığından ölüyor. Dediğim gibi, bunu anjiyoyla falan göremiyoruz ama bazılarını yeni CT'lerle görebiliyorsunuz. O en son teknoloji ve ani ölüme neden olacak sorunları gösterebilir. Sizin damarlarınızda ne kadar kalsiyum olduğunu da gösterebilir. Eğer damarlarmızdaki kalsiyum miktarı sıfır çıkarsa düşük risktesiniz. Meselâ 400'ün üstündeyse yüksek risktesiniz. Özellikle genç hastalarda ani kalp ölümleri için bu tür bir risk yapılandırılması iyi bir şey. Tabii sigara içiyorsanız, tansiyonunuz varsa, kolestrolünüz varsa, egzersiz yapmıyorsanız onları yapmak, risk faktörlerini ortadan kaldırmak lâzım CT'den önce. Genç insanları, işinde gücünde insanları ani öldüren neden plâk oluşumu ve pıhtıdır.

Yeni bir araştırma sonucu var; nar bu plâkları geriletiyor. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada nar suyu içtiğiniz zaman bu plâklarda azalmalar oluyor.

Peki 39 yaşındaki, stent takılmış milletvekili Mehmet Melik Özmen tenis oynarken niye öldü acaba?
Büyük ihtimalle sigara, kolesterol, yanlış beslenme gibi risk faktörleri devam ediyordur. Bunlar sürdürüldüğü takdirde tıbben bütün müdahaleler yapılmış olsa bile kalp krizi ihtimali ortadan kalkmaz.