Araştırmacı ruhlu bir baba olan Musa Özsoy ve hassas bir annenin, çocuklarını gıda endüstrisinin tehlikelerinden korumak amacıyla girdiği yol, Instagram sayesinde binlerce takipçiye ulaşarak toplumsal bilinç oluşturmaya çalışan bir projeye dönüştü. Gıda Dedektifi projesi Mart 2017’de çocuklarını büyütürken markette satılan hazır gıdalarda içerik detaylarını fark ettikten ve şekeri hayatlarından çıkardıktan sonra yaşadıkları deneyimleri aktarmak için şehir planlamacısı bir baba ve bir kamu kurumunda çalışan anne tarafından başlatıldı. Her şey ilk olarak glikoz ve fruktoz şurubunun zararlarını anlatarak başlasa da proje genişledi. Tüm hazır gıdalarda kullanılan mısır şurubu gibi değinilmesi ve araştırılması gereken birçok konuyu fark ettiler. Sonrasında ise bilimsel makaleleri, akademik tezleri ve en basit yolla ürün ambalajlarındaki etiketleri analiz ederek Instagram üzerinden sağlıklı beslenmek isteyen herkesle paylaşmaya başladılar.
Haftada 4 milyon tık
Paylaşımlar öncesinde hiçbir firmadan destek ya da reklam almıyorlar. Sadece ücretsiz gönderilen ürünleri anket yaparak paylaşıyorlar, eğer takipçiler incelenmesini isterlerse inceliyorlar. Belki de bu sayede aradan geçen 10 aylık sürede 200 binden fazla takipçiye ulaşan hesap, gıda konusunda bir ‘sosyal medya fenomeni’ haline geldi. Haftada 4 milyondan fazla gösterim yapan Gıda Dedektifi, bugüne kadar 500’den fazla ürünü bizzat markette inceledi. Bunun yanı sıra gıdalarla ilgili merak edilen bazı konuları da kalorinin aslında miktarından ziyade kaynağının önemini vurguladığı #NeredenBuEnerji, marketlerdeki gıdaların menşeini yani orijinal ülkelerine dikkat çektiği #GıdaDedektifiDünyaTuru, gıdaların besin değerlerini herkesin anlayacağı dilde anlattığı #AslındaKaçGram ve hazır gıdalara alternatif ürünleri sunduğu #NeYemeliyiz gibi etiketlerle inceliyor.
Mısır şurubu alt üst ediyor
Günümüzde dışarı satılan yiyecek ve içeceklerin hemen hemen hepsinin içerisinde tatlandırıcı olarak glikoz şurubu yani mısır şurubu bulunuyor. Normal şeker yerine kullanılan mısır şurubu maliyetinin düşük olması ve normal şekere göre daha fazla tatlandırma özelliği olması sebebiyle üreticiler tarafından maalesef sıklıkla tercih edilir. Mısır şurubu ilk olarak vücuda girdiğinde vücudun şeker dengesini al üst eder ve hormonal düzeni bozar. Uzun vadede ise kansere yakalanma riskini artırır. Mısır şurubuna alternatif olarak daha doğal olan bal, her türlü pekmez, nispeten daha masum esmer şeker, hurma şekeri veya akçaağaç şurubu kullanılabilir. Marketlerde satılan her türlü ambalajlı üründen kaçmak zor da olsa her uzmanın belirttiği gibi aslında en iyi seçenek.
- Pirinç yüksek karbonhidrat içerir. Ancak içerdiği düşük lif nedeniyle pirinçten alınan karbonhidrat kana çok hızlı karışır. Bu da doygunluk hissinin zayıflamasına ve kısa süre sonra kan şekerinin düşmesiyle açlık hissine sebep olur.
- Bulgurda ise durum daha farklı. 160 gram pilavlık bulgur, 332,8 kalori enerji içerir. 160 gr. bulgurun kalorisi de hemen hemen aynıdır. Ancak bulgurda pirinçten 6 kat daha fazla lif olduğu için tokluk hissi daha yüksek ve uzundur.
- Ayrıca bulgurun protein oranı, pirince göre 2 kat fazladır.
- Mükemmel lif ve şeker oranıyla karpuzdan alınan şeker kana çok yavaş karışır, bu sayede tokluk hissi uzun sürer. Bir dilimi 46 kalori enerji içeren karpuz, su oranı da en yüksek meyvelerdendir.
- Piyasada bulabileceğimiz katkısız, glikoz-fruktoz şurubu olmayan sade dondurma olarak bilinen sütlü vanilyalı dondurma dahi, 150 gr. içeriğinde 31 gr. şeker ve 300 kcal enerji barındırmaktadır. Bu kadar enerjiyle 45 dakika aralıksız yüzülebilir.
- Yoğurt; protein, kalsiyum, fosfor, B1, B2 ve B12 vitaminleri açısından oldukça zengindir. Bunun yanı sıra, A vitamini, folik asit, magnezyum gibi vitamin ve minerallerin alımı açısından da düzenli yoğurt tüketimi özellikle çocuklar ve gençler için çok önemlidir.
- Özellikle ev yapımı yoğurtlar tuz içermediğinden tansiyon hastalarının tüketimine uygundur, 330 ml. kutudaki tek bir ayranda ise yaklaşık 3 gram tuz bulunur bu da hem sindirimi zorlaştırır hem de günde 5 gramın üstüne çıkılmaması gereken tuz ihtiyacının yarıdan fazlasını karşılar.
- Kasaptan alınan 100 gram dana sırtta 147 kalorilik enerji bulunuyor. Alınan enerjinin yüzde 55’i protein, yüzde 45’i ise yağdan oluşuyor. Karbohhidrat ise bulunmuyor.
- 100 gram işlenmiş dana sosiste ise 247 kalorilik enerji bulunmasına rağmen alınan protein oranı yüzde 20 oranında azalıyor ve karbonhidrat ekleniyor. İçeriğindeki 23 adet katkı maddesi ise cabası.
- Kalorileri ve karbonhidrat oranları neredeyse aynıdır, aralarındaki fark içerdikleri kaliteli besin öğeleri ve liftir. Öyle ki, 5 adet gün kurusu 132 kaloridir. Bu enerjinin %90’ına yakınını karbonhidrattır fakat içeriği tamamıyla doğal meyve şekerinden ibarettir.
- Yumuşak şekerlerde ise lif yoktur. Yani vücuda giren şeker olduğu gibi kana ve oradan da karaciğere taşınır. Sofra şekerinden çok glikoz şurubu içerir.
- 30 gram yumuşak şekerde 15 adet küp şeker bulunur. Bu haliyle, çocuklar günlük şeker limitinin tam 2 katını karşılar üstelik hiç lif almadığı için de şekeri doğrudan karaciğere yollar.
- İlave olarak sığır jelatini, sitrik asit, renklendiriciler, asitlik düzenleyici, aroma verici ve palmiye yağı gibi katkılar da içerir.
- Bu iki gıda eşit kaloriye sahip olmalarına rağmen kalori kaynaklarında büyük farklılıklar var. Çubuk Krakerde karbonhidrattan aldığınız enerji oranı %77 iken, bu oran leblebi’de %61’e düşüyor. Çubuk Krakerde kalorinin sadece %9’u proteinden gelirken, leblebi’de bu oran %19’a yükseliyor.
- Bunun yansıra, baharatlı ve peynirli gibi çeşitlerde özellikle çeşni ve yağlardan kaynaklanan daha büyük problemler mevcut.
- Leblebi ise besin değeri en yüksek kuru baklagillerden biri nohutun kavrulmuş hali olarak son derece masumdur.
