Suyun içinde boğuluyorsunuz hissi yaratan nemli sıcaklar giderek artıyor. Bunaltıcı havalarla başa çıkma yöntemlerini Meteoroloji ve Afet Yönetimi Profesörü Mikdat Kadıoğlu anlattı.
Temmuz ayı ile birlikte malum yaz sıcaklarının ilk dalgası Türkiye’yi vurdu. Birkaç gündür nem iyice arttı. Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’na göre; bize kendimizi kötü hissettiren şey, yoğun nem ve bu sıcakların yılın ilk sıcak hava dalgası olması. Kadıoğlu, “Bu yılın ilk sıcağıyla karşılaştı insanlar. Önümüzdeki haftalarda sıcaklar yine gelecek ama ilk dalga kadar problem olmayacak, çünkü vücutlar alışacak. Ancak, bundan sonra yaşanacak tehlike ise aynı sıcakların kendini gece de hissettirecek olması. Önümüzdeki günlerde gece ve gündüz sıcaklığı ayrıca nemli olacak. O zaman insanların vücutları tüm gün nemle mücadele edecek ve hiç dinlenemeyecek. Esas sıkıntı o zaman. Bu nedenle insanların yayla gibi yüksek yerlere gitmesi lazım. Bu bir yaşam tarzı olmalı. Oysa gerçekte bakınca pek çok kişi sıcaktan bunalıp daha sıcak olan Güney’e gidiyor. İstatistik yok ama bu durumda ölümler artıyor” diyor.
“Sıcak hava için birey olarak önlem alırken dışarıdaki açık hava işlerinin zamanlaması önemli. 10-16 arası güneşte kalmayı gerektirecek iş yapılmamalı. Çocuklara hep, ‘gölgeni görmüyorsan gölgeye kaç çünkü güneş ışınları dik gelir’ deriz. Bunu önemsemeli. Bol sıvı almalı. Bol giyinmek lazım. Güneş gözlüğü mutlaka kullanılmalı. Bu aylarda okullar tatil olduğu için çocuklar sokakta oluyor ama güneşin altında kalmasınlar. Çocukken görülen güneş yanıkları ileri yaşta cilt kanseri riskini yüzde 50 artırıyor. Güneş ışığı sağlıklı ama evde yine de güneşlikleri örtmeli.”
Acil yardım planı olmak zorunda
Gelişmiş ülkelerin “Sıcak Hava Dalgası Afet Müdahale Planı” var. Çünkü, sıcak yaz günlerinde ısı ile nemin birleşimi ölümlere sebep olur. ABD’de 1936-1975 yılları arasında 20 bin kişi hayatını sıcak hava dalgalarından dolayı kaybetmiş. 2003 Ağustos’unda ise Fransa ve İspanya civarında sıcak hava dalgaları nedeniyle 35 bin kişi hayatını kaybetmiştir. Türkiye’de ise sıcak hava dalgalarının tetiklediği ölümler ile ilgili yeterli veri bulunmuyor; yani kayıt dışıdır! Sıcak ve nemli bunaltıcı günlerde hissedilen sıcaklıklar 40.6 derece C ve daha yüksek olması durumuna “sıcak hava dalgası” denir. Sıcak hava dalgasının en az iki gün süreceği belirlendiğinde “sıcak hava dalgası” uyarısı yapılır. Hava sıcaklıkları normal değerinden 6 derece C ve daha yüksek olduğunda “aşırı yüksek hava sıcaklığı” olarak adlandırılır. Maalesef ülkemizde bu tür kriterlerin kullanımı afet vb. planlarımızda yok ve afet yönetimine de bilimsel bakamıyor, daha çok deneme yanılma yöntemi, el yordamı ve ezberlerimiz ile bir şey yapmaya çalışıyoruz. Hala deprem, sel, vb. afetleri kapsayan bir “Ulusal Afet Müdahale Planı”mız bile yok. Bu durumda “Sıcak Hava Dalgaları”nı afet ve acil yardım planları kapsamında ele almak yerine klasik genelgeler ile idare etmek zorunda kalıyoruz.
Gölgede, hafif ve sulu kalın!
Küresel ısınma ile birlikte ülkemizde sıcak hava dalgaları daha sık, uzun süreli ve şiddetli olabilecek. Bu durumda da “Aşırı sıcak günlerde birey olarak ben ne yapmalıyım?” diye sorarsanız işte bazı öneriler: Yavaşlayın, yorucu aktivitelerden, çok fazla güneşten kaçının, kapalı mekanlarda kalın; ısıyı dışarda, soğuk havayı içerde tutun, susamasanız bile bol miktarda sıvı tüketin; alkol veya kafeinli içeceklerden kaçının; az ama sık yiyin; kapalı araçlarda tek başına çocuk ve evcil hayvanları bırakmayın. Özetle, gölgede ve beyaz kalın; hafif, yavaş ve sulu bir yaşam sürün.
Yerel yönetim önlem almalı
Yerel yönetimler sıcak hava için de önlem almalı. Belediyeler yatalak insanların evine geçici klima takmalı. Yollar sulanmalı. Ağaçların budanması sıcakları kat kat artırıyor, buna son verilmeli. Türkiye’de sıcak hava dalgaları afet olarak görülmüyor çünkü kitlesel ölüm istatistikleri yok. Akdeniz ülkelerinde siesta yapılıyor, bizde de yapılmalı. Bu aylarda en önemli problemlerden biri yerde oluşan sis pus. Bu sis otomobillerden gelen gazla birleşip yerde ozon gazı oluşturuyor bu da çok önemli akciğer kanseri nedeni.
