Epirojenez Nedir, Nasıl Oluşur? Epirojenez Örnekleri Ve Özellikleri Nelerdir?
Epirojenez, sıklıkla karşılaşılmakta olan coğrafya terimleri arasında yer almaktadır. Epirojenez kelimesi anlam bakımından incelendiği zaman ise kıta oluşumu anlamına gelmektedir. Denizde veya kara parçalarında görülmekte olan alçalma ve yükselme gibi durumların epirojenez olarak adlandırıldığı söylenebilmektedir. Farklı bir ifadeye göre ise yer kabuğunun büyük bir bölümünde görülen yaylanma hareketi olarak tanımlanabilmektedir. Epirojenez, iç kuvvetler arasında yer aldığı bilinen bir aşındırma şeklidir.
Epirojenez Nedir, Nasıl Oluşur?
Farklı bir yoğunluğu bulunan yer kabuğunun manto üzerinde dengeli bir şekilde durduğunu söylemek mümkün olmaktadır. İzostazi olarak bilinen bu durumun denge halinde bulunması halinde ise izostatik denge meydana gelmektedir.
Kıta oluşumu olarak bilinmekte olan epirojenez, karalarda ve denizlerde görülebilen alçalma ve yükselme hareketlerini ifade etmektedir. Genel olarak ise kıta oluşumu olarak bilinmekte olan epirojenez, kara ve denizlerde görülen alçalma ve yükselme hareketlerini ifade etmektedir.
Epirojenez oluşumunun görülebilmesi için bir yerde izostatik dengenin bozulması gerekmektedir. Görülebilecek olan bozulmaların ortaya çıkması için ise oldukça uzun bir zaman geçmesi gerekmektedir. Epirojenez oluşumu için;
İklimlerde meydana gelen değişimler,
Deniz çukurlarında fazla tortu oluşumu görülmesi,
Engebeli olan kısımlarda bulunan yüksek bölümlerin fazla aşınması,
Yeni bir dağ oluşumunun görülmesi gibi durumların gerçekleşmesi gerekmektedir.
Bu durumda kıta oluşumu olarak da bilinmekte olan epirojenez oluşumu için bir bölgede izostatik dengenin bozulması gerektiğini söylemek mümkün olmaktadır. Yer yüzünü en uzun sürede şekillendirdiği bilinen iç kuvvet ise epirojenez olarak bilinmektedir.
Epirojenez Örnekleri ve Özellikleri Nelerdir?
Kıta oluşumunun gerçekleşmesi için izostatik dengenin bozulması gerekmektedir. En kısa süre içerisinde yer yüzünü şekillendiren iç kuvvet olması nedeniyle epirojenez oldukça önemlidir. Epirojenez oluşumuna örnek olarak Botni Körfezi verilebilmektedir. Karaların yükselmesiyle birlikte deniz seviyesinde de bir azalma görülmektedir. Botni Körfezi'nde 275 metrelik bir yükselme görülmektedir.
Epirojenez sonucunda okyanus ve kıtalar meydana gelmektedir. Aynı zamanda deniz gerilemesine ve deniz ilerlemesine de yol açtığını söylemek mümkün olmaktadır. Türkiye de görülen epirojenez sonucunda Ege, Ergene Havzası, Karadeniz ve Akdeniz çanaklarında çökme görülmektedir. Anadolu yarım arası ise yukarı doğru yükselmektedir.
Epirojenez hareketi; volkanik olaylar veya buzul oluşumu sonucunda ortaya çıkan dış kuvvetlerin taşıdıklarının belirli yerlerde birikmesi durumunda karanın ağırlaşması ve çökmesi sonucunda meydana gelmektedir.
Buzullarla kaplı olan bir bölge de buzulların erimesi ve dış kuvvetlerinde karaları aşındırması sonucunda yer kabuğunda yükselme görülebilmektedir. Bu duruma verilebilecek olan örneklerden birisi de İskandinav Yarımadası olabilmektedir.
