Çocuklarda diş sağlığı anne karnında başlıyor

Bembeyaz, pırıl pırıl dişler sağlık göstergesi. Bir kişi için anında ‘sağlıklı, temiz, hijyene dikkat ediyor, genç’ tanımlaması yaptırıyorlar. Bembeyaz sağlıklı dişlere sahip olmamızda annemize daha hamileliğinden itibaren büyük sorumluluklar düştüğünü biliyor muydunuz? Çocuk Diş Doktoru Pınar Karataban ile konuştum.

Çocuklarda diş sağlığı anne karnında başlıyor diyorsunuz. Niçin?

Bebeğin dişleri henüz anne karnındayken gebeliğin 6. haftasında oluşmaya başlıyor. Dolayısıyla oluşma sürecinde annenin hamileliği boyunca beslenmesi, geçirdiği hastalıklar ve kullandığı ilaçlar diş oluşumuna doğrudan etki ediyor. Annenin hamileliği süresince, kalsiyum, protein ve B grubu vitaminleri içeren dengeli beslenme için çok önemli. Ayrıca annenin hamilelikte geçirdiği viral kaynaklı enfeksiyonlar ve kullanılan bazı ilaçlar plasenta bariyerini kolayca aşabileceğinden dişlerde bozukluklara neden olabilir. Bu nedenle bebeğin diş sağlığı anne karnında başlar.

“Asıl çürük yapan işlenmiş gıdalar”

- Çocuklar şekere bayılıyor. Tamamen kesmek zor. Hangi şekerlerden özellikle kaçınmalılar?

Şeker içeren gıdalar maalesef çürük oluşmasına neden olan en suçlu gıdalar.. Çünkü ağız florasında bulunan ve çürük yapan bakteriler şeker olmadan dişleri çürütemez. Şeker varlığında ise bu bakteriler şekeri fermente ederek aside çeviriyorlar ve tükrük asitli bir ortam haline geliyor; asit de diş minesi üzerinde tahribata yol açarak çürük meydana getiriyor. Şekerler derken, bakterilerin en kolay kullanabildiği şeker sukroz ya da sakkaroz dediğimiz sofra şekeri. Yine meyve şekeri olan fruktoz ve glukoz da bakterilerin sevdiği şekerlerden. Asıl çürük yapma yetisi işlenmiş gıdalarda ön plana çıkıyor. Örneğin; patates ve ekmek çürük yapmada asla bir bisküviyle yarışamaz. Bisküvi, bir şekerle aynı derecede dişleri çürütebilir.

- Dişe yapışan şekerler de var...

Dişe yapışan ve yavaş yavaş salınan şeker dişleri daha çok çürütüyor. Bu nedenle çocuklarımızı hazır ve işlenmiş gıdalardan ve abur cuburdan uzak tutmak genel sağlıklarının yanı sıra dişlerinin sağlığı için de önemli.

"Meyve suyunu çocuğa pipetle içirin"

- Meyve suyu nasıl verilmeli?

Çocuklar elbette meyve suyu içmeli, ancak burada da doğal olana yönelmekte fayda var. Marketlerde bulunan hazır meyve sularında genelde meyve suyunun kendi şekeri dışında eklenmiş şeker de bulunuyor. Araştırmalarda meşrubatların (şekerli ve asitli içecekler de dahil) çocuk ve ergenlik çağındaki gençlerde yaygın çürüklerin oluşmasının baş sorumlusu olduğunu göstermiştir.

- Evde sıkılan portakal suyu da diş çürütebiliyor mu yani?

Evet, o da diş çürütme potansiyeline sahiptir, ama diğerleriyle kıyaslandığında oldukça masumdur; en azından doğaldır. Meyve suyunu çocuğumuza içirirken de pipet ile içmelerini sağlamak dişlerle şekerin doğrudan temasını azaltacağından çürük oluşumunu engellemeye katkısı olacaktır. Tüm şeker içeren gıdalarda olduğu gibi meyve suları da ana öğünle içildiği zaman diş çürütme etkisi çok daha az olacaktır.

- Şekerli gıda yedikten hemen sonra diş fırçalamak dişi önemli oranda koruyor mu?

Evet! Şekerli gıdaların alımından yarım saat sonra dişlerin fluoridli bir macunla fırçalanması en büyük koruyucu etkiyi sağlayacaktır. Diş dostu yiyecekler; peynir, yoğurt, havuç, elma, yaban mersini, portakal, mandalina, fıstık, yeşil çay.

- Peki çocuklarda diş sağlığı için en önemli yiyecekler hangileri?

Öncelikle çocuklara bahsettiğimiz ticari gıda ve içeceklerden uzak durmalarının ısrarla teşvik edilecekleri dengeli bir diyet uygulanmalı. Lifli gıdaların, taze meyve- sebze, protein kaynakları süt ve süt ürünleri, et ürünlerinin tüketimi teşvik edilmeli... Kısaca diyette seker yerine dişlere yararı olan gıdalara yer verilmeli.

- Hangi gıdalar bunlar?

Peynir içerisindeki kazein proteini nedeniyle ilk sırada geliyor. Kazein yapılan klinik çalışmalarda dişlerde başlangıç çürüklerinde belirgin bir gerileme sağlamış diş dostu bir madde. Havuç ve elma mekanik olarak dişler üzerinde biriken ve çürükten sorumlu bakterileri de içeren mikrobiyal dental plağı temizlerler. Yaban mersininin (cranberry) içerdiği özel bir madde bakterilerin diş yüzeyine tutunmasını sağlayan enzimi parçalar, dolayısıyla da çürük oluşumunu engellemeye katkıda bulunuyor. Portakal, mandalina gibi meyveler asit etkileri olsa da, içerdikleri yüksek C vitamini sayesinde kollajen yapımını sağlayıp dişetlerinin sağlıklı olmasına yardımcı olur. Yoğurt da peynir gibi içerdiği kazeinle hem dış çürüğünü engellemeye yardımcı olur hem de ağız içi asitliği nötr hale getirir. Yeşil çay, içerdiği antioksidan maddeler sayesinde çürük nedeni bakterileri öldürür. Yer fıstığı da diş çürüğü oluşumunu engeller.

- Ya hem çocukların hem büyüklerin sevgilisi çikolata?

İlginç bir durum; çikolatanın da içerdiği kakaodaki tannik asit nedeniyle antiseptik yani mikrop öldürücü özelliği var. Bu açıdan çürük önleyici bir özelliği bulunuyor. Ancak içeriğindeki yüksek orandaki şekerin de çürük yapıcı etkisi unutulmamalı!