Düşük fodmap diyeti, özellikle metropollerde çok yaygın olan hassas bağırsak sendromunu iyileştirebilen bir beslenme biçimi.
Uydurmaca, kandırmaca bir diyet değil bu. Düşük fodmap diyeti üniversitelerde geliştirilmiş, tamamen bilimsel verilere dayanan, günümüzde özellikle metropollerde çok yaygın olan hassas bağırsak sendromunu iyileştirebilen bir beslenme biçimi. Ama bu diyeti anlatmadan önce hassas bağırsak sendromu ne, görelim. “Aaa, bendeki de meğer buymuş diyebilirsiniz!”
Hassas bağırsak sendromu nedir?
Bir adı da Spastik Kolon. Şişkinlik, gaz, karın bölgesinde rahatsızlık, ağrı, kabızlık veya ishal gibi belirtilerle seyreden bir sindirim sistemi fonksiyon bozukluğu. Çok sık görülüyor. Altında yatan herhangi bir hastalık olmadığı halde aşırı hassaslaşan kalın bağırsak doğru çalışmamaya, bağırsak kasları normalden çok daha fazla kasılmaya başlıyor.
Bu bir hastalık mı?
Hayır. Kronik bir rahatsızlık. Belirtiler zaman aralıklarıyla ortaya çıkıyor. Bazen uzun dönem görülmedikleri de oluyor. Bu bir hastalık değil, ilerlemiyor, ara sıra alevlenip tekrar yatışıyor.
Belirtileri neler?
Belirtiler kişiden kişiye değişiyor.
- Karın ağrısı ve rahatsızlık hissi
- Şişkinlik ve aşırı gaz
- Kabızlık ve/veya ishal
- Bağırsakların tam boşaltılamadığı hissi
- Yorgunluk
- Sık idrara çıkma
- Sırt ve bel ağrısı
- Seks sırasında ağrı duyma
- Göğüste ağrı ve çarpıntılar
- Nefes darlığı
- Hırıltılı solunum
Nedeni ne?
Bağırsaklarda herhangi bir hastalık yok, incelendiğinde tamamen normaller. Psikolojik, fizyolojik ve beslenme şeklinden kaynaklanan nedenlere bağlı olduğu düşünülüyor. Sindirim sistemi ile ilgili olduğu için yiyeceğin çok önemli rolü olduğu biliniyor.
Formap nedir?
Fodmap früktozun bir bileşeni olan fruktan, süt şekeri adını verdiğimiz laktoz, yapay tatlandırıcılar olarak adlandırdığımız poliol türevleri ve kuru baklagillerde yüksek miktarda bulunan karbonhidrat türü olan galaktooligosakkaritler açısından kısıtlı beslenme planına verilen addır.
Diyette neler yenebilir?
Yağsız kırmızı etler, derisiz hindi, tavuk, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta, yumurta beyazı, laktozsuz süt, mısır unu, pirinç, glütensiz tüm yiyecekler ve muz, üzüm, ayva, greyfurt, kivi, böğürtlen, ananas, mandalina, portakal, limon, biber çeşitleri, marul, domates, salatalık, havuç, kereviz, patlıcan, kabak, yer elması, taze nane, taze roka, taze dereotu, taze maydanoz, ıspanak, pazı, ebegümeci, semizotu, sirke, hardal, sarımsak, pul biber, tuz, zeytinyağı formap diyetinde güvenle tüketilebilir.
Kim geliştirmiş?
Avustralya Melbourne’daki Monash Üniversitesi. Ardından da çok başarılı bir şekilde İngiltere’deki Kraliyet Koleji’nde uygulanmış. Şu anda İngiltere’de bazı sigorta hastaneleri de önermeye başladı, ancak çok yeni, henüz çok yaygın değil. Avustralya’da ise çok popüler. Bazı restaurantlar düşük Fodmap’lı yemekler sunuyor.
Bu yiyecekler niçin bağırsakları etkiliyor?
Tüketildikten sonra bazı fodmap’lar ince bağırsaklardan emilmiyor. İnce bağırsaktaki su miktarını artırıyorlar. Belki de bunun için dışkının ishale döndüğü düşünülüyor. Ardından kalın bağırsağa geçiyorlar; burada da onları mayalayacak milyonlarca bakteri hazır bekliyor. Bu mayalanma sonucu gaz ve şişkinlik oluşuyor.
Fodmap diyeti nasıl uygulanıyor?
Üç evresi var...
- İki ay boyunca fodmap’lardan zengin yiyecekleri yemiyorsunuz.
- Eğer bu iki ay boyunca daha iyiye gittyseniz, tekrar bazı yiyecekleri yemeye başlıyor ve hangi yiyeceği ne kadar yediğinizde rahatsızladığınızı belirliyorsunuz.
- Kişiselleştirme dönemi: Tamamen size özel bir beslenme programı oluşturuluyor. Amaç mümkün olduğunca normal bir beslenme şekliyle hayata devam edebilmek.
Düşük fodmap diyeti ne kadar başarılı?
Hassas bağırsak sendromu olup da deneyenlerin yüzde 70’inde etkili olduğu görülmüş. (King’s College verisi)
Bu diyeti uygulamak istiyorum ne yapmalıyım?
Kompleks bir uygulama. Bu yüzden mutlaka bir diyetisyenle çalışmalısınız. Diyeti kendi kendinize uygulamak doğru değil. Nedenlerine gelince; ‘Şu yiyecekleri yiyeceğim, şunları yemiyeceğim’ şeklinde basit bir uygulama değil. Yüksek Fodmap yiyecekleri farketmeden genellikle paket yiyeceklerden alıyorsunuz. Paket üzerini çok dikkatli okumayı öğrenmeniz gerekiyor. Ayrıca fodmap diyeti çok yeni. İnternet veya diğer kaynaklardan aldığınız bilgiler size yanlış yönlendirebilir. Bir de kendi kendinize uyguladığınızda beslenmeniz için çok önemli olan bazı besinleri farkında olmadan çıkarabilirsiniz.
Son nokta
Eğer fodmap diyetini doğru uygulamaz-sanız etkili olmayacaktır.
