Doğu Akdeniz'de sıcak saatler! F-16'lar havalandı, kadın pilotlarımız...
.
Türk F-16'ları 28 Ağustos'ta, Oruç Reis için ilan edilen NAVTEX bölgesine yaklaşan 6 Yunan F-16 uçağını bölgeden uzaklaştırdı. İki ülke jetleri arasında Doğu Akdeniz'de yaşanan olayın ayrıntıları da ortaya çıktı.
Edinilen bilgiye göre; Türk jetleri Yunan jetlerinin konuşlandığı bölgeye çok uzak bir mesafede olmasına rağmen bir anda Yunan savaş uçaklarının ensesinde bitiyor.
Yunan pilotlar, Türk jetlerinin nereden geldiğini bile fark etmiyor.
Askeri uzmanlar, 6 Yunan F-16'sına da beklemedikleri bir anda eş zamanlı kilit atıldığına dikkat çekerken, saniyeler içinde gerçekleşen olayın, dünyada nadir örneklerden olduğuna dikkat çekiyor.
F-16'ları kullanan pilotların ise, filo komutanı hariç, çok genç yaşta oldukları ve içlerinde kadın pilotların da bulunduğu belirtiliyor.
Öte yandan, Yunan uçaklarında Fransız pilotların da olduğu iddia edildi. Uzmanlar, Ege Denizi'nde sık sık yaşanan it dalaşı görüntülerinin de Doğu Akdeniz'de ilk defa yaşandığını ifade etti.
Milli Savunma Bakanlığı'nın sosyal medyadan görüntülerini değerlendiren uzmanlar, it dalaşının yaklaşık 32 bin feet (yaklaşık 10 bin 500 metre) irtifada başladığını belirtti.
Buna göre, Yunan jetlerinin dalışa geçerek kısa sürede sürat kazanmaya ve Türk uçaklarını vurmakla tehdit edebilecekleri pozisyona geçmeye çalışıyor.
Türk jetleri ise kol uçuşunu bozmadan bu dalışa karşılık veriyor.
Kokpitteki şeffaf ekran Head Up Display'den (HUD) alınan görüntülerde Türk pilotlar, Yunan uçaklarına defalarca kilit atıyor.
Bu "Sana kilitli füzeyi ateşleseydim seni vurabilirdim, şimdi bu sahadan uzaklaş" anlamını taşıyor. (Türkiye gazetesi)
Tüm bu gelişmelerle paniğe kapılan ve Türkiye korkusuyla Fransa'ya sığınan Yunanistan 10 Eylül'de yeni bir anlaşmaya imza atıyor. Çarpıcı gelişmeyi Reuters aktarıyor. Atina yönetimi yalnızca Rafale jetleri için değil başka savaş uçakları için de pazarlık yapıyor.
Türkiye, Oruç Reis sismik gemisinin çalışma yürüteceği alan için 12 Eylül’e kadar sürecek yeni NAVTEX (Denizcilere duyuru) ilan edildi. Daha önce ilan edilen NAVTEX, 1 Eylül’e kadar geçerliydi.
Bunun üzerine Yunanistan da Kıbrıs adasının batısında yer alan aynı bölge için 'karşı' NAVTEX ilan etti, Türkiye'nin duyurusunun tanınmayacağını açıkladı.
Kathimerini Gazetesi, Yunanistan'ın orduyu silahlandırmak için harakete geçtiğini, Fransa ile de 10 Eylül'de bir savunma anlaşmasının beklendiğini yazdı.
Paris ve Atina yönetimleri arasında yalnızca Rafale savaş uçaklarının alımının değil Mirage 2000 jetlerinin Fransız füzeleriyle donatılmasının da gündemde olduğunu belirten Kathimerini, fırkateyn ve helikopterlerin de müzakere edildiğini aktarıyor.
Yunan medyası, Pazartesi sabahından bu yana Atina yönetiminin Fransa'dan 18 Rafale saldırı jeti almak için anlaşmaya vardığını bildiriyor.
Reuters haber ajansı ise, Yunanistan'ın yalnızca Fransa ile değil başka ülkelerle de silah satın almak için görüşmeler yürüttüğünü dünyaya duyurdu.
Habere göre, Reuters'a konuşan bir Yunan hükümet kaynağı halihazırda son kararın verilmediğini belirtiyor. Fransa'dan bir başka kaynak ise henüz bir anlaşmaya varılmasa da çok sayıda başlığın konuşulduğunu söyledi.
Alman basınından Märkische Oderzeitung (MOZ) ise, Türkiye ve Yunanistan arasındaki gerilimi sayfalarına taşıdı: "Doğal gaz rezervlerini kendi çıkarına kullanmak isteyen Yunanistan da gerginliğin tırmanması konusunda masum değil.
O da, Türkiye'nin Libya ile yaptığı gibi, Mısır ile münhasır ekonomik bölge anlaşması imzaladı ve bu iki bölge birbiriyle çakışıyor. Yunanistan askeri girişimlerde de bulunuyor. Atina'nın sahip olduğu çok sayıda ada üzerinden dile getirdiği kıta sahanlığı iddiaları yeni değil.
Ancak Türkiye'nin hak iddia ettiği doğalgaz yatakları konuyu alevlendiriyor. Diğer yandan bu ezeli iki düşman, tek bir tarafın doğalgaz rezervlerini kendi çıkarına kullanmasının mümkün olmayacağını kabul etmeli."
Doğu Akdeniz'de müttefikleri Fransa, İtalya ve Güney Kıbrıs'la tatbikatı sona eren Yunanistan, Türkiye'nin azılı düşmanı Birleşik Arap Emirlikleri ile de geçen hafta bir tatbikat yapmıştı. Libya'dan Suriye ve Filistin'e her alanda Türkiye'nin karşısında yer alan Birleşik Arap Emirlikleri'nin Girit Adası'ndaki Suda hava üssüne gönderdiği dokuz savaş uçağının fotoğrafları Yunan Savunma Bakanlığı tarafından Perşembe akşamı yayınlandı. Cuma günü ise iki ülkenin tatbikata başladığı duyuruldu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 12 Ağustos tarihinde Doğu Akdeniz'e asker göndereceğini ilan etmesinin üzerinden 24 saat geçmeden, Yunanistan ve müttefiki Fransa Girit açıklarında ortak tatbikata girişmişti.
Tatbikatta birçok Yunan fırkateyninin yanı sıra Fransız filosunda helikopterlerin havalanabildiği FS Tonnerre tipi bir savaş gemisi de vardı. Tatbikatta ayrıca Girit'teki Suda'ya inen iki Fransız Rafale jeti de yer aldı.
Yunan basını, Paris ve Atina arasındaki askeri pazarlıkları Temmuz ayında manşetten duyurmuştu. Haberlere göre, taraflar son model Belh@rra model iki fırkateynin Fransa'dan alınmasını masaya yatırmıştı.
İlk fırkateynin teslimatı için 2024 yılı konuşulurken, Yunan medyası Atina'nın yaklaşık 3 milyar dolarlık proje için ekonomik darboğaz nedeniyle 300 milyon euroluk bir ödeme yapacağını da aktarmıştı. Kathimerini, 24 Ağustos'ta Atina yönetiminin Paris'le 12 Rafale savaş uçağının temini için görüştüğünü, aynı zamanda İspanya ve İngiltere'nin de Yunanistan'a fırkateyn desteği vermeye hazırlandığını yazdı.
ABD Jeolojik Araştırma Merkezi'nin (USGS) 2010 yılında yaptığı bir araştırmaya göre, Doğu Akdeniz'in Levant Havzası bölümünde tahmini 1,7 milyar varil geri kazanılabilir petrol ve 122 trilyon kübik fit gaz var."
Türkiye'nin Mayıs ayı sonunda Akdeniz'deki yeni ruhsat başvurularını Resmi Gazete'de yayımlaması ve Dışişleri Bakanlığı'nın Twitter hesabından paylaşılan haritalar, Yunanistan'ı paniğe sürükledi. Uluslararası destek arayışına giren Atina yönetimi, Girit ve Rodos açıklarındaki muhtemel faaliyetlerden korkarak Fransa ile askeri tatbikata girişeceği sinyalini vermişti.
Türk Dışişleri, bu hafta başında ise Ankara'nın Birleşmiş Milletlere (BM) bildirdiği Doğu Akdeniz'deki deniz sınırları içinde Oruç Reis sismik araştırma gemisinin faaliyet yürüttüğü bölgeyi gösteren haritayı paylaştı.
Twitter hesabında haritaya yer veren Dışişleri Bakanlığı İkili Siyasi İşler ve Denizcilik-Havacılık-Hudut Genel Müdürü Büyükelçi Çağatay Erciyes, "Yunanistan ana karasına 580 kilometre uzaklıktaki Kastellorizo (Meis) adlı 10 kilometrekarelik Yunan adası nedeniyle Yunanistan, 40 bin kilometrekare deniz yetki alanı talep ederek, Oruç Reis'i durdurmaya ve Doğu Akdeniz'i Türkiye'ye kapatmaya çalışmaktadır" dedi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı'nın yaptığı resmi açıklamada ise, Yunanistan'ın diyalog şansını kendi elleriyle kenara ittiği belirtilerek "Bölgedeki askeri varlığımız, herhangi bir tırmanmaya yol açma hedefi taşımamakta olup, tamamen, gerekmesi halinde meşru savunma hakkını kullanmaya yöneliktir. Sivil bir gemimize askeri müdahalede bulunulmasına tabiatıyla izin verilmeyecektir" denildi.
Yunanistan'ın Mısır ile 6 Ağustos Perşembe günü imzaladığı deniz yetki alanlarını belirleyen anlaşma, Türkiye ile Yunanistan arasındaki müzakerelerin yeniden askıya alınmasına neden oldu. Anlaşma, Girit ve Rodos adalarının kıtasahanlıklarının kısmen kullanılması şartıyla Mısır'ın kıtasahanlığı ile dikey bir koridor oluşturulmasını hedefliyor.
BBC Türkçe'nin haberine göre, Ankara'nın 'korsan' olarak tanımladığı anlaşmanın resmiyet kazanabilmesi için, iki ülke parlamentolarında onaylanması ve ilgili koordinatların Birleşmiş Milletler'e sunulması gerekiyor.
Türkiye ise, anlaşmanın ardından Oruç Reis araştırma gemisinin sismik çalışmalar için Akdeniz’e açılacağını, Pazartesi günü yayımladığı bir NAVTEX ile duyurdu. 10-23 Ağustos arası geçerli olacak NAVTEX kapsamında, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait iki savaş gemisi de Oruç Reis’e eşlik ediyor. Yunanistan da aynı gün aynı bölge için NAVTEX ilan etti ve Türkiye'nin duyurusunun yasa dışı olduğunu kaydetti.
Almanya'nın başlatması beklenen arabuluculuk girişimi, Yunanistan’ın Mısır ile anlaşma yapması, Türkiye’nin de gemilerini yeniden ihtilaflı bölgeye göndermesi ile daha başlamadan son bulmuş oldu. Her iki tarafın denizde ve havada askeri varlıklarını artırıyor olmaları bölgedeki gerginliğin sıcak çatışmaya kadar varması riskini de beraberinde getiriyor.
Ege Denizi’nden kaynaklanan kıta sahanlığı, karasuları, adaların statüsü ve hava sahası hattı gibi konularda on yıllardır süren anlaşmazlıkların, özellikle son bir yılda Akdeniz’e de yayılması Ankara-Atina hattında çok daha sert bir sürecin başlamasına neden oldu.
Türkiye, 27 Kasım 2019’da Libya ile imzaladığı Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma anlaşması ile Yunanistan’ın Girit, Karpathos ve Rodos adalarının güneyinde kalan bölgeyi kıta sahanlığı kapsamında gördüğünü ilan etmiş ve bu anlaşmayı BM’ye kaydettirmişti. Anlaşmanın uluslararası hukuka göre bir geçerliliği olmadığını savunan Atina, 1982 tarihli Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre adaların kıta sahanlığı hakları olduğunu, Türkiye’nin ortaya koyduğu haritanın Yunanistan’ın egemenlik haklarını çiğnediğini ilan etmişti.
Avrupa Birliği (AB) de Yunanistan’ın açıklamalarını desteklemiş, Türkiye’nin 'yasa dışı' olarak tanımladığı hidrokarbon çalışmalarını durdurmasını talep etmişti. Siyasi alanda yaşanan bu gerilime rağmen, 2019’un ikinci yarısından itibaren Ankara ile yeni kurulan Atina hükümeti arasında diyalog kanalları açık tutuldu. Ancak Yunanistan’ın Fransa ile Türkiye arasında son dönemde giderek gerilen ilişkileri kendi lehine kullanma çabası ve başta AB olmak üzere uluslararası platformlarda köşeye sıkıştırmaya çalışması Ankara’nın tepkisini çekti.
Türkiye, Yunanistan’ın Kıbrıs Rum tarafı ile Akdeniz’deki diğer kıyıdaş ülkeler Mısır ve İsrail ile hidrokarbon faaliyetlerini devam ettirmesi, bunu yaparken de Türkiye ve Kıbrıs Türkleri’nin çıkarlarını göz ardı etmesine tepki duyarak pozisyonunu sertleştirdi.
Yunanistan ise Türkiye’nin araştırma yapacağı alanların kendi kıta sahanlığı içerisinde olduğunu açıklayarak, sert tepki vermişti. Egemenlik haklarını koruma konusunda geri adım atmayacağını bildiren Yunanistan’ın teyakkuza geçerek bölgeye savaş gemilerini göndermesi, bunun üzerine Türk Deniz Kuvvetleri’nin Oruç Reis’e sağlanan güvenliği artırması bir anda sıcak çatışma tehlikesinin doğmasına yol açmıştı.
Taraflar arasındaki gerginlik, AB Dönem Başkanı sıfatıyla devreye giren Almanya Başbakanı Angela Merkel’in 22 Temmuz’da Erdoğan ve Miçotakis ile telefonda görüşmesi üzerine yatışmıştı. Ancak Ankara ve Atina arasında yeni bir diyalog sürecinin ilan edilmesinden bir gün sonra Yunanistan ile Mısır arasındaki deniz yetki sınırlandırma anlaşması imzalandı. Anlaşmanın 6 Ağustos’ta ilan edilmesinin hemen ardından Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Yunanistan-Mısır anlaşmasının 'yok hükmünde' olduğu çünkü iki ülkenin deniz sınırı olmadığı kayda geçirildi.
Yunanistan-Mısır anlaşmasına siyasi tepkinin ardından Türkiye'nin ilk somut tepkisi, 10 Ağustos sabah saatlerinde yayınlanan NAVTEX ile verildi. Duyuru, Oruç Reis gemisi ile ona eşlik edecek Ataman ve Cengiz Han gemilerinin 23 Ağustos’a kadar çalışacakları alanların koordinatlarını kayda geçirdi. Türkiye’nin NAVTEX’inden sadece saatler sonra Yunanistan da bir deniz duyurusu yayımladı ve Türkiye’nin ilan ettiği alanların Yunanistan kıta sahanlığı içinde olduğunu, dolayısıyla Türkiye’nin NAVTEX’inin yasa dışı olduğunu savundu.