Cerrahi mi respiratörlü maske mi?

Modern cerrahi maskeler ve respiratörlerde kullanılan filtreler fibröz (lifsel) yapıdadır ve dokunmamış çok ince ve düz liflerden oluşur. Bu maskelerin koruyuculuğunu liflerin çapı, gözenekliliği (açık alanların liflere oranı) ve filtre kalınlığı belirler. Bazı liflerin elektrostatik özellikleri de vardır. Bu sayede nefes almayı etkilemeden, daha çok taneciğin tutulması sağlanmış olur. Filtreler, büyüklükleri 1-100 mikron ve akım hızları da 10-100 l/dakika olan partikülleri tutabilecek özellikte olmalıdır.

Domuz gribi salgını her geçen gün yayılırken Amerika’da maskelerin koruyuculuk oranları tartışılıyor. Domuz gribinden korunmak için cerrahi maskelerin yeterli olduğunu düşünenlere karşı olanlar N95, 99 gibi isimlerle anılan respiratörlü maskelerin daha etkili olduğu konusunda hemfikir. Maske tartışmasıyla ilgili son noktayı ise konunun uzmanı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Ahmet Rasim Küçükusta koydu. Ve iki maske arasındaki farkları anlattı.

MİKROPLARDAN KORUR

Cerrahi maskeler yüzü ve ağzı kapatan gevşek bağlantılı, bir kullanımlık maskelerdir. Bunlar hastaları hemşire, hastabakıcı, doktor, teknisyen gibi sağlık personelinin tükürük ve solunum yolu salgılarıyla saçabileceği mikroplardan korumak için kullanılıyor.

VİRÜSLERİ ENGELLEMEZ

Maskelerin kalınlıkları ve buna göre de koruyuculukları farklıdır. Bu maskeler hem yüze sıkı oturmadıklarından ve hem de filtre edici özellikleri fazla olmadığından öksürme, hapşırma ile havaya karışan çok küçük taneciklere karşı koruma sağlamazlar. Cerrahi maskeler 5 mikrondan büyük toz ve partiküllerden korur. Oysa virüsler 0,023 ile 0,28 mikron aralığındadır. Bu nedenle virüsler ameliyat maskesinin lif aralıklarından içeriye sızar. Virüsleri geçmesini engellemez ama içinde virüs bulunan büyük damlacıkları tuttuğu için koruyucudur.

1 SAAT KULLANILABİLİR

Maskeler aynı zamanda maskeyi takan kişileri de korur ama bunlar çok küçük partiküllerin solunmasına engel değildir. Cerrahi maskeler bir kere kullanılmalı ve daha sonra çöpe atılmalıdır. Maske zarar görmüş veya kirlenmişse ya da nefes almak rahat değilse yenisi ile değiştirilmelidir. Cerrahi maskeler bir saat kullanılmalıdır. Maske değiştirildikten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.

DAHA UCUZ

Ameliyat maskeleri daha ucuz ve kullanımı kolaydır.

KORUYUCULUĞU DAHA FAZLA

N95 ve diğer respiratörlü maskeler hava yolu ile bulaşan hastalıklara karşı daha koruyucudur. Respiratörler partiküllere karşı koruyucu özelliklerine göre N, P ve R harfleri ve 95, 99, 100 rakamları ile isimlendiriliyor. Buna göre 9 tür maske var. N95 olarak isimlendirilen respiratör filtreleri partiküllerin yüzde 95’ini tutabiliyor. Bunların yüzde 99’unu tutanlar 99 ve yüzde 99.97’sini tutanlar ise 100 rakamları ile tanımlanıyor. Bu maskeler 0,023 ile 0,28 mikron aralığında olan virüslere karşı koruyucudur.

BİR KERE KULLANIP ATIN

Bunlar da tıpkı cerrahi maskeler gibi bir kere kullanıldıktan sonra atılmalı. Maskeyi çıkardıktan sonra veya maske henüz takılı durumda iken maskeye dokunulduğunda el temizliğine dikkat etmek gerekiyor.

ÇOCUKLARDA TAM KORUMA SAĞLAMIYOR

Respiratör maskeler havanın kenarlardan girmemesi için yüze sıkıca oturmalı. Respiratörle temas eden deri yüzeyi ancak temiz ve tıraşlı ise tam yerleşim sağlanabiliyor. Sakal, uzun bıyık ve kirli sakal respiratör etrafından kaçaklara sebep olur. Solunum zorlaşır, respiratör hasar görür ya da vücut sıvılarıyla temas ederse güvenli bir bölgeye giderek maskenin değiştirilmesi gerekir. N95 respiratörler yüze tam oturmayacağı için çocuklar ve sakalları olanlar için uygun değildir ve koruyuculukları çok daha azdır. Ayrıca yüzlerinde yara veya yara izi olanlar, takma diş ve gözlük kullananlar ve yoğun makyaj yapanlarda da sorunlar yaşanabilir.

8 SAAT KULLANILABİLİR

Respiratörün yerleşimini en kolay test etme yolu; kullanma talimatına göre takıldığına emin olunduktan sonra birkaç kez kuvvetli bir şekilde nefes alıp vermektir. Eğer maske doğru yerleştirilmişse, soluk alıp verme sırasında içe ve dışa doğru hareket etmesi gerekir ve kenarlardan bir hava kaçağı olmamalıdır. Respiratörler yaklaşık 8 saat boyunca süren bir etkinliğe sahiptir.

KALP HASTALARI KULLANAMAZ

Kronik kalp, solunum hastalıkları olanlar ve bu sebeple nefes darlığı çekenlerin N95 respiratörleri kullanmaları zor olabilir. Bu kişiler nefes verme valfleri olan ve aynı zamanda ısınmayı da azaltan maskeleri tercih etmelidir. Respiratörlü maskeler daha pahalı ve kullanımı daha zordur.

DİKKAT!

Grip bakımından ağır risk altında olanlar kapalı, kalabalık mekanlarda (otobüs) ve hasta kişilerle temas ederken maske kullanmalı. Ne cerrahi ne de N95 maske gribe karşı yüzde yüz koruyucu değil; bu sebeple ellerinizi sık sık yıkayın ve kalabalık ortamlardan kaçının.