Gazete Vatan Logo

Çağla için elinizi çabuk tutun

Çağlayı ister meyve olarak tüketin, ister yemeğini pişirin… Ama elinizi çabuk tutun… Bu dünya güzeli meyvenin en fazla üç haftalık ömrü var.

Çağla için elinizi çabuk tutun

Ben söylemiyorum… Koskoca Orhan Kemal söylüyor: “Elbette bahar güneşi parlatacak ıslak ağaçları… Ve tuza banarak erik, çağla, taze badem yiyeceğiz elbette” diyor.

Tabii ki ilkbaharda tuza banarak çağla yemenin keyfi bambaşka.. Baharın müjdecisi çağla badem. Aslı, olmamış badem. Ömrü çok ama çok kısa ne yazık ki. Dirisi, kıtır kıtır yeneni en fazla 15-20 gün boy gösterir manav tezgâhlarında.

Çocuklar, aynen erik gibi tuza banıp yerler afiyetle… Ama bu kadar değil çağlanın sofralardaki gösterisi. Anadolu’nun bir çok yöresinde çorbaları, yemekleri, salataları ve hatta tatlıları yapılır. İlginçtir, hemen her uygarlıkta boy göstermiş çağla badem… Tablolara, duvar süslemelerine geçmiş. İtalya’da mandorla adı ile ünlenmiş… İran’da çagale (ham meyve) diye güveci yapılmış. Fransa’da aperatiflerin yanında tercih edilmiş… Portekiz’de üstüne şeker serpilerek yenmiş.

Araştırmalara göre, ilk coğrafyası Çin ile Orta Asya arasındaki dağlar. Yani, Türkler’in ataları ile aynı coğrafyadan gelme çağla. Ve yine batıya doğru göç etmiş aynen bizim atalarımız gibi.

Haberin Devamı

1700’lerde de Amerika’ya sıçramış göçmenlerle birlikte. Çağla, badem çekirdeğinin çiğ hâli. Sağlığa da yararlı. Kötü kolesterolu ve iltihabik reaksiyonlara neden olan C reaktif proteinin düzeyini düşürüyor. Kilo vermeye yardımcı. Safra taşı oluşumunu azaltıyor. Tansiyonu düzenliyor. Kalp ve damarlara iyi geliyor. Antioksidan vitamin E yönünden zengin. Cilt sağlığında bire bir etkili. Toplar ve atar damarları geliştiriyor, metabolizmayı hızlandırıyor. Uzmanlara göre, B ve E vitaminleri ile protein, demir, kalsiyum, fosfor ve yüksek oranda yağ içerdiği için son derece yararlı. Ve inanılır gibi değil ama, bademin en yararlı hâli ham hâli, yani çağla hâli.

Teni gençleştiriyor saçları çıkarıyor

Bu kadarla kalmıyor. Dahası da var. Beslenme uzmanları ile tıp çevrelerinin ortak görüşüne göre, bu çağla denilen kısa ömürlü meyve, buruşuklukları da gideriyor… Saç dökülmesini önlüyor… Dişleri keskinleştiriyor… Ve hatta saç köklerini besleyerek güçlendiriyor. Sıklaştırıyor. Çoğaltıyor. O küçücük yeşil şey, kötü kolesterolü de kovan gerçek bir antioksidan. İnsülin hormonu salgısını dengeliyor. Sinir sistemini olumlu yönde etkiliyor. Toksik maddelere karşı koruyucu görevi üstleniyor. Amerikalı doktorlar doğal detoksifikatör diye tanımlıyorlar çağlayı. Yaşlanmayı yavaşlattığını da ileri sürüyorlar.

Haberin Devamı

İyi hoş da nasıl muhafaza edeceğiz bu çağlaları?.. Ömürlerini nasıl uzatabileceğiz?.. Buzdolabında değil… Çünkü yeşillikleri gidip kartlaşmayı sürdürüyorlar buzdolabında bile olsalar. Galiba en iyi yol, çağla tatlılarına… Çağla turşularına dönüştürüp birlikte geçireceğimiz süreyi artırmak.

Tuza banmayı abartmayın

Anadolu'da çağla badem ile yapılan pek çok yemek var. Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Elazığ, Niğde ve daha bir çok yöremizde çağla yemekleri pişirilir. Gaziantep’te etli çağla yemekleri salçalı ve yoğurtlu olarak iki farklı şekilde hazırlanır. Şanlıurfa’da çağla aşına soğan yerine sarımsak konur. Mardin’de çağla badem ve et ile yapılan yemeğe de fırkiye denir.

Haberin Devamı

İster yemeğini yapın, ister çiğ çiğ yiyin. İsterseniz tatlısını öğrenin veya turşusunu kurun ayrılmak zor geliyorsa eğer.

Ama siz siz olun, çiğ yiyecekseniz eğer, tuza banmayı abartmayın.

Şef Deniz Şahin’in tarifiyle

Çağla salatası

Malzemeler

- 500 gr çağla (çekirdekleri alınmış ve ince doğranmış)

- 400 g süzme yoğurt

- 1 diş sarımsak (ezilmiş)

- 2 çorba kaşığı zeytinyağı

- 2 çorba kaşığı iri dövülmüş ceviz

- 1 çay kaşığı tuz

Hazırlanışı:

Çağlaları hazırlayın, ezilmiş sarımsak yoğurt ve tuz ile iyice çırpın, doğranan çağlalar ile birlikte karıştırın, ceviz ekleyin, üzerine zeytinyağı gezdirin ve servis edin.

Not: Yoğurt önceden hazırlanırsa çağlaları yoğurda hemen ekler kararmasına engel olursunuz.

Zeytinyağlı çağla

Malzemeler

- 500 gr. çağla

- 5 adet taze soğan (2 cm boyutunda doğranmış)

- 1 demet dereotu (ince doğranmış)

- 4 diş sarımsak (ince kıyılmış)

- 1 çay bardağına yakın zeytinyağı

- 1 çay kaşığı tuz

- 2 çay kaşığı şeker

- 1 kâse sarımsaklı yoğurt

Hazırlanışı:

Tencerede 2-3 litre kadar suyu kaynatın. Çağlaları ikiye bölün, çekirdeklerini ayıklayın ve kaynamakta olan suda 5 dakika kadar haşlayıp süzün.

Haberin Devamı

Zeytinyağını ayrı bir tencereye alın, taze sarımsak ve taze soğanı 1-2 dakika kadar soteleyin. Çağla, tuz, şeker ve üzerini geçmeyecek miktarda sıcak su ilave edin. 20-30 dakika pişirin. Tuz ve şeker arzuya göre ayarlanır. Yemek piştikten sonra üzerine dereotu ekleyin ve soğumaya bırakın. Arzuya göre sarımsaklı yoğurt ile servis edebilirsiniz.

"Çağla Türklerin ataları ile aynı topraklardan gelme. Çin ile Orta Asya arasındaki dağlardan…"

Sahan’ın tarifi

Çağla aşı

Malzemeler

- 1 kg. çağla

- 500 gr. yağsız kuşbaşı et

- 250 gr. nohut (akşamdan ıslatılmış)

- 2 su bard. süzme yoğurt

- 1 yumurta

- 1 yemek kaşığı un

- Tereyağ

- Nane

- Karabiber

- Tuz

Hazırlanışı:

Çağlaları ikiye bölüp çekirdeklerini çıkartın. Tencereye yeteri kadar su koyun ve yumuşayıncaya kadar haşlayın. Süzün ve ayrı bir yerde beklemeye alın. Eti ve nohutu düdüklü tencerede yeterince su ile 25 dakika pişirin. Daha sonra çağlaları ekleyin 5 dakika daha pişirip ocaktan alın. Süzme yoğurt, yumurta ve unu hafif ateşte sürekli aynı yöne karıştırarak pişirin. Pişirme sırasında yoğurdun üzerine pişen yemeğin suyundan azar azar ilave edin. Yoğurt kaynamaya başladığında ocaktan alın ve yemeğe yavaş yavaş ekleyin. Tavada kızdırılan tereyağına nane ve karabiber ilave edin. Pirinç pilavı ya da bulgur pilavı ile yenilmesi tavsiye olunur.