Birçok kişi bilmiyor! Bunu yapanı 16 ülke kabul etmiyor
.
Seyahatte bu kadar önemli bir yeri olmasına rağmen, pasaportların ilginç tarihi ve her ülkeye bağlı özelliklerini birçok kişi bilmez. Ama aslında bu belgeler, içindeki tasarımlar, damgalar ve yazılarla hem her ülkeyi anlatır, hem de olmazsa olmazdı. İşte daha önceden duymadığınız inanılmaz bilgiler...
PASAPORTUN KÖKENİ
Herhangi bir sehayat dokümanı için bilinen ilk atıf Nehemya kitabında geçiyor. Persli bir memur, Kral I. Artaserhas'a mektup yazıyor. Filistin'in güneyi boyunca ilerlemek için "nehrin ötesindeki yöneticilerin" kendisine güvenli bir şekilde geçiş vermesi için belge istiyor.
İLK PASAPORT İNGİLTERE'DE
Kimlik göstergesi olarak modern anlamdaki ilk pasaportu 15. yüzyılda İngiltere'de veriliyor. Kral 5. Henry, halkının Britanya dışında kimliğinin belli olması için pasaportları kullanıyor.
EN GÜÇLÜ PASAPORT
Japonya pasaportları, 2020'de dünyanın en güçlü pasaportları oldu.
EN KÖTÜ 4 ÜLKE
Somali (32), Irak, Afganistan ve Suriye vatandaşlarının vizesiz gidebildiği ülke sayısı 30'dan az, dünyanın en güçsüz pasaportu bu ülkelerde.
16 ÜLKE İSRAİL'i KABUL ETMİYOR
Suriye, Sudan, İran, Irak, Yemen, Libya, Kuveyt, Afganistan, Bangladeş, Cezayir, Brunei, Lübnan, Malezya, Umman, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, pasaportu İsrail'den olan kişilerin ülkeye girişlerine izin vermiyor.
Pasaportunda İsrail vizesi bulunanlar da İran, Irak, Lübnan, Suudi Arabistan, Sudan, Suriye, Yemen ve Libya tarafından kabul edilmiyor. Libyalılar bununla da yetinmeyip İran, Suriye ve Filistinlileri de kabul etmiyor.
İsrail'de de yasaklar var. Hükümet, kendi vatandaşlarının Somali, Afganistan, İran, Irak, Pakistan, Lübnan, Libya, Sudan, Suriye ve Yemen topraklarına girişine izin vermiyor. Filistinlilerin ülkeye girişleri de kısıtlanmış durumda.
Dağlık Karabağ bölgesindeki anlaşmazlık nedeniyle Ermenistan pasaportuna sahip olanlar Azerbaycan'a giremiyor ancak Azerbaycan pasaportu sahipleri vizesiz şekilde Ermenistan topraklarına girebiliyor.
Pasaportlar kırmızı tonlarında, mavi, siyah ve yeşil renklere sahip. Avrupa ve eski Demir Perde ülkeleri politik nedenlerden dolayı bordoyu kullanıyor.
Amerika ve Okyanusya kıtası ise sonradan keşfedildiği için mavi renge sahip.
Fas, Pakistan, Suudi Arabistan gibi bazı müslüman ülkeler ise dini nedenlerden ötürü yeşil rengi kullanıyor.
Ülke kimliklerinin belirgin olması için pasaportlarda parlak tonlar kullanan ülkelerin başını ise parlak kırmızı kullanan İsviçre çekiyor. Singapur turuncuya çalan bir kırmızı kullanıyor. Kanada ise acil seyahat belgesi.
Kanada ve ABD'nin acil seyahat etmesi gereken kişilere geçici olarak beyaz pasaport sağlıyor.
Şili'ye bağlı UNESCO mirası listesindeki Paskalya Adası'na giriş yaptığınızda pasaportunuza ünlü Moai heykellerinin bulunduğu bir damga yiyorsunuz.
Peru da geri kalmıyor. Inka medeniyetinin büyüleyici kalıntı Macchu Picchu şehrinin küçük bir manzarası pasaportta damga olarak kendini gösteriyor. Vatikan'a gittiğinizi kimse bilemiyor çünkü pasaporta işlenmiyor. Parasını ödeseniz bile damga vurmuyorlar.
Kanada vatandaşları pasaport başvurusunda bulunurken doğum tarihlerinin seyahat belgesinde yer almamasını tercih edebiliyorlar, ancak bu durum bazı ülkelerden vize alınması konusunda sıkıntı doğurabiliyor.
20. yy başlarına kadar pasaportlarda fotoğraf kullanılmıyordu. Ta ki, 1. Dünya Savaşı sırasında bir Alman casus İngiltere'ye sahte pasaportla giriş yapıncaya dek. Sonrasında bu dalga çığ gibi yayıldı.
Britanya'da 1920 yılında verilmeye başlanan mavi tonlarındaki pasaportlarda kişinin bilgileri el yazısıyla giriliyor ve değiştirildiğinde damga vurulmak zorunda.
Günümüzün biyometrik şartlarının aksine, eskiden pasaportlara aile fotoğrafı koymak mümkündü. 16 yaşın altında olmak ve fotoğraftaki bireylerin yüzlerinin belirgin olması kâfiydi.Arthur Conan Doyle'un 1915 yılındaki pasaport fotoğrafı bir sosisli arabasında çekilmişti.
Avustralyalılar ilk pasaportlarını1. Dünya Savaşı sırasında, 1917 yılında almıştır. Savaş sırasında yürürlüğe giren Savaş Önlemleri Kanunu, İngiliz Milletler Topluluğu’nun dışına seyahat edecek herkese kimlik belgesi taşıma zorunluluğu getirmişti.
Eşi ve iki çocuğu da vardı. İngilizler 100 yıl sonra da yaratıcılığını konuşturdu ve cep telefonuyla çekilecek fotoğraflara izin vereceğini belirtti. Selfie hariç tabi.
Selfie demişken, 2004 yılından beri pasaport fotoğraflarında gülümsemek yasak. Sebebi doğal görünüşü bozuyor olması.
İngiltere'de tüm pasaportlar Kraliçe namına veriliyor ama Kraliçe pasaporta gerek duymuyor. İstediği gibi gezebiliyor. Kraliyet ailesinin diğer üyeleri içinse pasaport zorunlu.
ABD Başkanı ve birinci derece akrabaları diplomatik ayrıcalıklara sahip özel bir pasaport kullanıyor. Bazı ülkelerde tüm devlet başkanlarına, ömür boyu diplomatik pasaport veriliyor.
Eski Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin pasaportunda yalnızca 16 sayfa vardı ve bunun yedi sayfası da pasaport sahibinin kişisel bilgileriyle doluydu. Kanada pasaportunun tek esprisi beyaz olabilmesi değil. Mavi ışık olarak bilinen ultraviyole ışığa tutulduğunda gizli simgeler beliriyor, havai fişekler patlayabiliyor.
İskandinav ülkeleri de ışık altında farklılaşan pasaportlara sahip. Norveç pasaportuna ışık tutulduğunda, kutuplardaki meşhur kuzey ışıklarına ait figürler görülebilir. Finlandiyalılar ise işi biraz daha sanata dökmüş. Sayfaları hızlıca çevirdiğinizde mini bir çizgi film izliyorsunuz. Alt taraftaki geyik koşmaya başlıyor. Pasifik'te bir ada ülkesi olan eski Britanya sömürgesi Tonga, ülkenin gelirini artırmak için 20 bin $ karşılığında pasaportunu yabancılara satıyor. Üstelik AB ülkelerine vizesiz giriş imkânı var.
Tayland pasaportlarının kapağında ülkenin ulusal amblemi olan ve kraliyet ile kralın gücünü simgeleyen Garuda yer alıyor. Japonya vatandaşları 20 yaşına geldiklerinde iki farklı pasaport tipi için başvuru yapabiliyorlar. Mavi pasaportlar beş yıl geçerliyken, kırmızılar on yıl boyunca geçerli. 1998 yılında biyometrik pasaportları ilk uygulamaya koyan ülke Malezya’dır. İspanya vatandaşları 172 ülkeye vizesiz veya kapıda vize uygulamasıyla seyahat edebiliyor.
Günümüzde İtalyan pasaportları kırmızı, ancak 1966 yılında yeşil ve 1953 yılında maviydi. 1996 yılında Çin vatandaşlarının %77'si yalnızca devlet kuruluşlarında çalışan kişilerin alabildiği ‘kamu işleri’ pasaportu taşıyordu. Normal Hindistan pasaportları 36 sayfadan oluşuyor, ancak sık seyahat edenler 60 sayfalık pasaport talep edebiliyorlar. Avusturya pasaportunun her sayfası farklı bir eyaletin armasını taşıyor. Bir adet biyometrik Güney Kore pasaportunun üretilmesi sekiz saat sürüyor ve günde 26.500 tane pasaport üretilebiliyor.
Yeni Zelanda'nın resmi dillerinden olan Maorice, ülkenin pasaportunda ilk defa 2000 yılında kullanılmaya başlanmış ve Fransızca'nın yerini almıştır. Ülkenin daha önce 'Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı' olan adı 1927 yılında 'Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı' olarak değiştirildi.2007 yılına kadar Filipinler'in pasaportu yeşil renkteydi. Rusya’da çok sayıda farklı uluslararası pasaport tipine ek olarak, Rusya ve eski Sovyet ülkeleri arasında seyahat için bir dahili pasaport da veriliyor.Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’ne kolay seyahat imkan sağladığı için Singapur pasaportları aynı zamanda sahteleriyle de meşhur.