‘Isı pay ölçüm’ sistemi

Türkiye’de merkezi sistem ile ısınan 1 milyon 800 bin dairenin yakıt bedeli paylaşım şekli, yasayla dün itibarıyla bireysel tüketime bağlı ‘ısı pay ölçüm’ sistemine geçti. Kasım’a kadar yeni sisteme geçmeyen binalardaki yöneticilerin kanuna muhalefet suçundan ceza alacağı sistemde, merkezi sistemde ısrar eden ev sahiplerine de ceza var. Kaloriferlerine pay ölçer taktırmayan ev sahiplerinin faturası, binada pay ölçer taktıran komşularının ödediği en pahalı fatura kadar belirlenecek.

Türkiye’de merkezi sistem ile ısınan 1 milyon 800 bin dairenin, yakıt bedeli paylaşım şekli, dün yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince bireysel tüketime bağlı ‘ısı pay ölçüm’ sistemine geçerken, sisteme uymazsa kanuna muhalefet suçundan ceza almakla yüzyüze kalan bina yöneticileri arasında panik havası başladı. 10 milyon daire sakinini ilgilendiren yasanın yürürlüğe girmesini takip eden ilk ısıtma dönemi, Kasım ayında başlıyor ve bina yöneticilerinin Kasım ayına kadar dairelere uzaktan okumalı ısı pay ölçer cihazı taktırılması konusunda harekete geçmesi gerekiyor. Az yakanın az, çok yakanın çok ısı parası ödediği ve tasarrufa teşvik etmesiyle bina genelinde yüzde 40’a varan tasarruf sağlandığı bu sistem devreye girdikten sonra, daire sahiplerinden birinin veya birkaçının ‘Ben istemiyorum’ demeye hakkı ise bulunmayacak.

Kopenhag’ta fabrikası bulunan ve 100 yıldır pay ölçer satışı ve kurulumu alanında faaliyet gösteren Brunata Enerji Sistemleri şirketinin Genel Müdürü Efe Özgören’in verdiği bilgilere göre, kaloriferlerine pay ölçer taktırmayan ve merkezi sistemde ısrar eden ev sahiplerinin faturası, binada pay ölçer taktıran komşularının ödediği en pahalı fatura kadar belirlenecek. Öte yandan, Kasım ayına kadar pay ölçerli sisteme geçilmezse, bundan bina yöneticileri sorumlu olacak. Bu durumda alacakları ‘kanuna muhalefet’ cezasının ise 1.600 lira olduğu ve bu cezayı ev sahipleriyle ortak ödemeyi teklif edemeyeceği belirtiliyor. Eğer bina yöneticisi Kasım ayı geldiğinde hala pay ölçeri taktırmamış olursa, binada oturanların, merkezi ısıtmayla ilgili gelen faturaları artık ‘kanuna aykırı olduğu’ gerekçesiyle ‘ödememe’ hakkı da doğuyor. Merkezi sistemde dairelerin münferit şekilde ısısı kesilemeyeceğinden ötürü ev sahibi aynı zamanda ısınmaya devam da edebiliyor. Kanuna aykırı hareket eden bina yöneticisi olduğu için de ödenmeyen fatura için ev sahibine ne dava açabiliyor ne de faiz isteyebiliyor.

Bilgi yetersizliği panik yarattı

Pay ölçerler, yeni konut projelerinin hemen hemen tamamında kullanılıyor ancak mevcut binaların pek çoğu, bu durumdan hala habersiz. Rakamlar da bunu teyit ediyor. Yasal düzenlemenin ilk olarak gündeme getirildiği 2007 yılından bu yana sisteme geçiş için verilen 5 yıllık sürede Türkiye’de 1 milyon 800 bin merkezi sistemli daireden 200 bini ısı pay ölçerli ısınma sistemine geçmiş. 475 bin adet merkezi ısıtmalı dairenin bulunduğu İstanbul’da ise bugün sadece 70 bin civarında ısı pay ölçerli ev var. Brunata Enerji Sistemleri şirketinin Genel Müdürü Efe Özgören, Türk insanının daha önce kullanmadığı bir sistemi uygulama konusunda çekingen olduğunu ve yeterince bilgi edinmediğini belirterek “Avrupa ülkelerinde sistem 100 yıldır uygulanıyor. Türkiye’de ise 5 yıl önce getirilen düzenlemenin bir şekilde erteleneceği düşünülüyordu” diyor.

Maliyeti daire başına ortalama 500-600 lira

20 yıl ekonomik ömrü bulunan pay ölçerin maliyeti tek seferde verilmek üzere 100 lira. 100 metrekare ortalama bir dairede bulunan 5-6 peteğin her birine takıldığı düşünüldüğünde toplam maliyeti 500-600 lirayı buluyor. Yatırım kendini 1.5 yılda amorti ederken, ürünü satan ve aylık ölçüm yapan firmaya da aylık 4 liralık ölçüm bedeli veriliyor.

Sistem taksimetre gibi çalışıyor

Sistem, uzaktan okumalı ısı pay ölçer cihazı ve termostatik vanadan oluşuyor. Termostatik vana, ayarlandığında oda sıcaklığını istenen noktaya getiriyor ve belirtilen sıcaklık yakalandığı anda kaloriferi kendiliğinden kapatarak ısıyı sabitliyor. Pay ölçer ise tıpkı bir taksimetre gibi çalışıyor. 100 metrekare ortalama bir dairede bulunan 5-6 peteğin her birine takılıyor ve oda başına sıcaklığı ölçerek sinyal olarak ölçüm yapan şirkete bildiriyor. Ay sonunda şirketten bir yetkili gelerek apartman sakinleri için birer gider paylaşım belgesi, bina yöneticisi için de bir bina gider özeti hazırlıyor. Bu ‘fatura’da her dairenin ne kadar ısınma gideri olduğu, ne kadar harcadığı açıkça belirtiliyor. Kişiler faturada kendi dairesine ait olarak gördüğü seri numarası ve kontörü, aynı zamanda kendi pay ölçerinden de kontrol edebiliyor. Sistemin ev almak ya da kiralamak isteyenler için yeni bir pazarlama aracı olduğunu belirten Özgören, “Yüksek aidat ve merkezi sistem, maliyetler kontrol edilemediği için insanları soğutan bir durum. Pay ölçer, kontrolü ev sahibine veriyor” dedi.

Pay ölçerleri bakanlık belgeli 6 şirket satıyor, tüketiciler forum kuruyor

Pay ölçer cihazları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Dairesi Enerji Verimliliği Başkanlığı’ndan yetki belgesi olan şirketler satıyor. Bunlar içinde Brunata, İSTA, Alarko Techem, Daf Enerji, Enersis ve NRG olmak üzere 6 şirket, pay ölçer cihazların satışını, montajını ve aylık fatura ölçümü ile bildirimini yapıyor. Brunata, İSTA ve Alarko Techem’in pay ölçer cihazı fabrikası bulunurken Daf, Enersis ve NRG Enerji’nin ise belirli bölgelerden bu ürünleri getirme imkanı bulunuyor. Pazarın büyümesine bağlı olarak ürün satışı yapmak için hazır bekleyen de 11 firma yer alıyor. Ev sahiplerine tavsiye edilen en önemli noktalardan biri, pay ölçerlerin ekonomik ömrü 20 yıl olduğu için teknik servisinin sağlam olduğundan emin olmak. Pazar büyüdüğünde ürünü satan herhangi bir distrübütör veya bayiden değil, bilinen şirketlerden almakta fayda var. Bu alanda tüketicilerin oluşturduğu bir de platform bulunuyor. “payolcerforum.com” sitesinde tüketiciler bu alandaki deneyimlerini paylaşıyor.

Sadece gece pencere açmanın bedeli aylık 54 lira

Isı israfına en çok neden olan faktörler arasında ev sahiplerinin sabah giderken ev havalansın diye camı açmaları yer alıyor. Gece cam açık yatma maliyeti ise oda başına günde 1.8 lira, ayda ise gece açık yatmayan bir eve göre 54 lirayı buluyor. Merkezi sistemde ısı bedeli eşit paylaşıldığı için, tek kişinin harcadığı su ekstra harcama da ikiye bölünüyor. Ancak pay ölçer, fazla yakanın da israf edenin faturasını, zaten tasarruflu kullanandan ayırıyor. Merkezi sistemde insanlar nasıl olsa eşit bölünüy,or mantığıyla daha rahat davranıyor, örneğin bir yere giderken kaloriferi kısmak, kapatmak akıllarına gelmiyor. Ayrıca ev sahipleri gereksiz yanan petekleri kısmıyor; çift cam, mantolama, ısı panoları gibi izolasyon çeşitlerine önem vermiyor.